Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti kartografiya kafedrasi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI
O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
GEOGRAFIYA VA TABIIY RESURSLAR FAKULTETI KARTOGRAFIYA KAFEDRASI
O’ZBEKISTONDA KARTOGRAFIYA FANIDAN
2-AMALIY ISH


BAJARDI: MEYLIYEV I.
QABUL QILDI: UVRAYIMOV S.

Toshkent-2021

Mavzu: O’zbekistonda chop etilgan tabiiy mavzudagi xarita va atlaslarni o’qish, o’rganish, tahlil qilish va baholash.
Reja:
I. Kirish: Tabiiy mavzudagi atlaslarning qisqacha tarixi va tavsifi. Atlas haqida ma’lumot.
II. Asosiy qism:

1. 
   Relyefni gipsometrik usulda tasvirlash va uning o’ziga xos xususiyatlarini o’rganish.
   
2. 
   Atlas tarkibidagi mavzuli xaritani o’qish, o’rganish, tahlil qilish va baholash.
   
3. 
   Xarita bo’yicha masofadan zondlash dasturlari asosida joy holatini xarita bilan solishtirish va bu haqda mustaqil fikr bildirish.
   

III. Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar
Ilovalar

Kirish. Tabiiy mavzudagi atlaslarning qisqacha tarixi va tavsifi
“Ilmiy yoki ma'lumotnomalardan tashqari, amaliyotning ayrim sohalariga xizmat qiladigan atlaslar ham ishlab chiqilmoqda. Bularga tabiiy resurslar atlaslarining katta guruhi - ulardan oqilona foydalanish masalalarini ishlab chiqishda muhim qo'llanmalar kiradi. Masalan, energiya resurslari atlaslarida qazilma yoqilg'ilar xaritalari, suv resurslari xaritalari, shamol energetikasi resurslari xaritalari va boshqalar bo'lishi mumkin. Dunyoda juda ko'p miqdordagi murakkab tematik atlaslar nashr etilgan. Ularning tematik mazmuni, yaratilish maqsadlari kabi xilma-xil. Shuning uchun atlas kartografiyasi tabiat xaritalarini ishlab chiqishga juda katta ta'sir ko'rsatdi. Dastlab, bu bitta xaritalar edi, keyin tematik bo'limlar va nihoyat butun atlaslar paydo bo'ldi. Tematik atlas kartografiyasining rivojlanish tarixi XIX asrning ikkinchi yarmidan boshlanadi. rivojlanayotgan sanoat bo'yicha ijtimoiy-iqtisodiy atlaslarning rivojlanishi bilan o'rmon va qishloq xo'jaligining xususiyatlari. Mamlakatning tabiiy sharoitlari va tabiiy boyliklarini keng tarmoq va har tomonlama o'rganish fonida iqtisodiyotning rivojlanishi va chekka hududlarning rivojlanishi tufayli ijtimoiy-iqtisodiy atlaslar bilan bir qatorda xaritalar va atlaslar ishlab chiqilmoqda, jismoniy va geografik. Eng yirik kompleks atlaslardan biri A. Rossiya tomonidan ishlab chiqarilgan "Rossiya imperiyasining statistik atlasining tajribasi" (1874). Bu, ehtimol, mamlakat aholisi, ma'muriy tuzilishi, qishloq xo'jaligi, sanoat va tabiiy sharoitlari xaritalarini o'z ichiga olgan birinchi to'liq atlasdir. Shuni ham ta'kidlash kerakki, Yerni boshqarish va qishloq xo'jaligi bosh boshqarmasi tomonidan tayyorlangan Osiyo Rossiyasining Atlasini (1914). Atlasdagi tabiatning tematik xaritalari to'plami bitta maqsadga bo'ysunadi - yangi iqtisodiy rivojlanish sohasi sifatida Sibirga e'tiborni jalb qilish. 19-asr oxirida Rossiyada fizik-geografik tadqiqotlar, geografik bilimlarning farqlanishini aks ettiradi. Shu bilan birga, tabiatning alohida tarkibiy qismlarini o'rgangan ko'plab sanoat tarmoqlarining rivojlanishi alohida tematik xaritalarning paydo bo'lishiga yordam berdi: geologik, tuproq, o'simlik va boshqalar. Birinchi iqlim atlaslari: GI Wild tomonidan yog'ingarchilik atlasi (1887). atmosfera bosimi (1890)) A. A. Tillo, uning Evropa Rossiyasining daryo havzalarida yog'ingarchilik tarqalishi atlasi (1897), shuningdek, Rossiya Imperiyasining klimatologik atlasi (1900), Asosiy fizik rasadxona tomonidan nashr etilgan. Murakkab fizik-geografik atlaslarga kelsak, ular 1917 yildan keyingina paydo bo'la boshladi. Faqatgina istisno - 1899 yilda nashr etilgan Finlyandiya atlasi. Bu dunyo kartografiyasida o'zining mazmuni bo'yicha chindan ham murakkab bo'lgan birinchi atlas edi. Milliy atlaslarning tarixi ushbu asar bilan boshlanadi, uni keng miqyosda tayyorlash Ikkinchi Jahon Urushidan keyingina boshlangan. Buyuk Oktyabr Sotsialistik inqilobidan keyin murakkab tematik atlaslar tobora muhim rol o'ynay boshlaydi. Ularning tug'ilishi sotsialistik inqilob g'alaba qozonganidan so'ng paydo bo'lgan iqtisodiy rivojlanishning printsipial yangi vazifalari bilan chambarchas bog'liqdir. Kartografiyaning uslubiy asoslari mamlakat hududini o'rganish muammolarini hal qilishning yaxlit yondashuviga aylanib bormoqda. Xalq xo`jaligining turli tarmoqlari uchun zarur bo`lgan tabiatning tematik xaritalarini ishlab chiqish tobora rivojlanib bormoqda. Kompleks xaritalashning yakuniy natijasi atlasdir. Shu bilan birga, bunday atlaslarni ishlab chiqish jarayonida yangi tematik xaritalar paydo bo'ldi, xaritalashning yondashuvlari va tamoyillari hamda ko'rgazmali qurollar takomillashtirildi. Tabiatning xaritalarini ishlab chiqishda dunyoning Buyuk Sovet Atlasi (1937) katta hissa qo'shdi. Ushbu atlas misolida, ehtimol boshqa atlaslarga qaraganda ko'proq, umuman sovet kompleksi atlaslari metodologiyasi va tabiat xaritalarini tuzish metodikasi ishlab chiqilgan.”¹