Гeoгрaфия

Алюминийді тұтынушылар
Құйма алюминий
Электр энергия
Si
Cu,
Mg,
Mn
Фторлы 
тұздар
Жанармай 
әктас, сода
Кремний алу
Фтор
Цемент алу
Дюралюминий алу
Металл алюминийді өндіру
Глинозем өндіру
http://eduportal.uz

---

53
да алтын қазып алынған. Х–ХIII ғасырларда кен өнеркәсібі өз заманына 
сай жоғары дамыған. ХIХ ғасырда Ресей империясы Түркiстанды басып 
алған соң, бар кендердi карталарға түсiрді. Алтын іздеу жұмыстарын бар-
ша жерлерде күшейттiрді. ХХ ғасырдың орталарынан өзбек ғалымдарының 
зерттеулері негізінде 
Мұрынтау, Чодак, Зармитан, Қосбұлақ, Қызылалма, 
Маржанбұлақ
алтын кендері анықталды. 1969 жылы алғашқы алтын құймасы 
құйылды. Сол кезден бастап алтын қазып алу өнеркәсібі қалыптасты. 
Өзбекстан алтын қазып алу бойынша дүние жүзінде 
жетінші,
ал 
ТМД мемлекеттерінің арасында 
екінші орында
тұрады. 
Мемлекетiмiзде алтын қазып алу өнеркәсібінiң тағы бір iрi орталығы – 
Науаи кен-металлургия комбинаты. Мұрынтау кенi Өзбекстанда ғана емес, 
Еуразиядағы алтын кендерiнiң iшiнде ең үлкені болып, руда қазып алынған 
жердiң көлемi 2х4 км және тереңдiгi 400 
метрден астам аңыздық орды еске салады 
(39-сурет).
Алтыннан кейiн тұратын бағалы металл 
— бұл 
күмiс.
Құрама тау тiзбектерiнде iрi 
күмiс кендерi табылған. Ташкент маңында 
үлкен мөлшерде күмiс айырып алынуда. 
Қызылқұмда күмiс өндiрудi көбейту бойынша 
кең көлемдi шаралар iске асырылуда. Қазiргi 
күнде құрамында алтын және күмiс болған 
30-дан астам руда кендерi анықталған.
Металдар экономикада түрлi мақсаттарда 
қолданылады. 
Мыс
таза күйiнде де, қалайымен 
(бронза), никельмен (мельхиор), алюминиймен 
(дюралюминий), мырышпен (латун) қорытпа 
күйiнде де электротехникада және машина жасауда кеңінен пайдаланылады. 
Қорғасын 
аккумуляторлар, электр кабельдерiн өндіруде қолданылады. Темiр 
бұйымдарды тот баспауы үшiн мырышпен сырланады. 
Қалайыдан ақ қаңылтыр мен подшипниктер жасауда пайдаланылады. 
Мемлекетімізде күмiс, уран, вольфрам және басқа бағалы руда кендерi де бар.