Geografiya kafedrasi

Yaqin Sharq mintaqasiga qilingan tashriflar va ulardan kelib tushgan
tushumlar dinamikasi. 1970-2002 yillar 
Yillar 
Turstik 
tashriflar mln. 
kishi 
O‘rtacha 
yillik 
o‘zgarish 
% 
Jahon tu-rizm 
tash-riflari 
ichidagi 
ulushi % 
Turistik 
tashriflar-dan 
tushgan 
tushum 
(mlrd. AQSH 
dol.) 
O‘rtacha 
yillik 
o‘zgarish 
% 
Jahon turizm 
tashriflari 
ichidagi ulushi 
% 
1970 
1.864 
- 
1.12 
0.404 
- 
2.26 
1975 
3.520 
88.84 
1.58 
0.733 
81.44 
1.80 
1980 
5.992 
70.23 
2.08 
3.470 
373.4 
3.36 
1985 
6.240 
4.17 
1.89 
4.803 
38.41 
4.14 
1986 
5.132 
-17.76 
1.51 
4.032 
-16.05 
2.87 
1987 
5.431 
5.83 
1.48 
5.305 
31.57 
3.08 
1988 
6.961 
28.17 
1.73 
5.051 
-4.79 
2.54 
1989 
7.519 
8.02 
1.74 
5.434 
7.58 
2.55 
1990 
7.444 
-1.0 
1.63 
5.127 
-5.65 
1.99 
1991 
6.674 
-10.34 
1.46 
4.279 
-16.54 
1.64 
1992 
7.921 
18.68 
1.64 
5.398 
36.15 
1.82 
1993 
7.200 
-9.1 
1.44 
4.996 
-7.45 
1.54 
1994 
9.868 
37.6 
1.81 
5.107 
2.22 
1.47 
1995 
13.705 
38.88 
2.42 
7.187 
40.73 
1.80 
1996 
15.144 
10.5 
2.55 
8.243 
14.70 
1.94 
2000 
24.000 
13.2 
3.49 
12.341 
13.50 
2.60 
2001 
23.600 
-1.3 
3.45 
11.667 
-52 
2.53 
2002 
27.600 
16.7 
3.90 
12.963 
10.0 
2.73 
MANBA: Butun jahon turizm tashkiloti.
Saudiya Arabistoniga Islom dinining muqaddas shaharlarini ziyorat qilish va farz 
amallaridan biri xaj va umraga Makka va Madina shaharlariga har yili bir necha million 
musulmonlar kelib ketishadi. Bu mamlakatda asosan diniy turizm nihoyatda rivojlangan. 
Yaqin Sharq mintaqasidagi ikkinchi xalqaro turizm rivojlangan mamlakat Birlashgan 
Arab Amirliklari (BAA). Bu mamlakatga 2002 yilda Yaqin Sharq mintaqasiga qilingan xorijiy 
turistik tashriflarning 19.7%i. xalqaro turizm tushumlarining 10.2%i to‘g‘ri kelgan. 2001 yilga 
nisbatan 2002 yilda xorijiy turistik tashriflar bo‘yicha 31.7% ga. xalqaro turizm tushumlari 
bo‘yicha 24.8% ga o‘sish kuzatilgan. 
Mintaqadagi xalqaro turizm markazlaridan biri hisoblanmish yana bir mamlakat Misr 
Arab Reapublikasidir. Bu davlat nihoyatda qadimiy va boy tarixga ega. Bu mamlakatda turizm 
va xizmat sohalari milliy daromadning muhim tarmoqlari hisoblanadi. 2002 yilda mintaqa 
bo‘yicha xorijiy turistik tashriflarning 17.8%i. xalqaro turizm tushumlarining 29%i bu 
mamlakatga to‘g‘ri kelgan. Shuningdek Suriya mamlakatiga tashriflarning 10.2%i. 
tushumlarining 10.5%i. Iordaniya mamlakatiga tashriflarning 5.8%i. tushumlarining 6.1%i. Isroil 
mamlakatiga tashriflarning 8.7%i. tushumlarining 11.1%i. Baxreyn mamlakatiga tashriflarning 
13.6%i. tushumlarining 17.1%i. Livan mamlakatiga tashriflarning 3.5%i. tushumlarining 7.9%i 
to‘g‘ri kelganligi kuzatilgan. 
Mintaqada xalqaro turizm tashriflarining 65-70%i Saudiya Arabistoni. Birlashgan Arab 
Amirliklari va Misr mamlakatlariga to‘g‘ri keladi. Xalqaro turizm tushumlarining 70-75%i 
ushbu mamlakatlarga to‘g‘ri keladi. 
Yaqin Sharq mintaqasi xalqaro turizm bozorini ta‘minlovchi asosiy mamlakatlar Misr. 

---

89 
Saudiya Arabistoni. Iordaniya. AQSH. Germaniya. Buyuk Britaniya. Frantsiya. va Tinch okeani 
mintaqasi mamlakatlari. 
Yaqin Sharq mintaqasidagi siyosiy beqarorlik natijasida. doimiy ravishda xalqaro 
turizm harakatlarida tebranishlar kuzatilmoqda. Fors qo‘ltig‘idagi siyosiy vaziyat nafaqat Iroq 
mamlakatini. Saudiya Arabistoni hamda Iordaniya va Misr mamlakatlariga qiliniadigan xorijiy 
tashriflarni 40% ga kamayishiga olib keldi. 
Keyingi yillarda ham butun davr mobaynida Fors qo‘ltig‘ini o‘z ichiga olgan Yaqin 
Sharq asosiy «olovli nuqta» bo‘lib keldi. Bu yer sayyoramizning turli madaniyat va dinlari juda 
murakkab holda yonma-yon shakllangan asabiy ziddiyatlar tugunidir. Bu yerda faqat arab 
mamlakatlari bilan Isroilnigina emas. balki boshqa ko‘plab davlatlarning ham manfaatlari o‘zaro 
to‘qnashgan.