Geografiya fanlari tizimi va uning tarkibi

«Migratsiya saldosi» va «Madaniy landshaft» atamalarining mazmunmohiyatini tushuntiring.

Javob: Migratsiya saldosi (balansi)-ko’chib kelganlar va ko’chib ketganlar soni. Madaniy landshaft – jamiyat manfaatlarini ko‘zlab, xususiyatlari inson tomonidan ilmiy asosda va oqilona o‘zgartirilgan geotizim

3. 
   O‘zbekiston siyosiy-ma’muriy xaritasidan Qozog‘istonga chegaradosh bo‘lgan respublikamizning hududlarini ko‘rsating. Ulardan qaysi birining markazida qolganlariga nisbatan Quyosh eng so‘ngra botadi? Bu shaharning geografik koordinatalarini aniqlang.
   

Javob: Respublikamizning Qozog’istonga chegaradosh viloyatlari: Toshkent, Sirdaryo, Jizzax, Navoiy, Qoroqolpog’iston respublikasi. Ular ichida Qoroqolpog’istonning markazi Nukus shahri eng oxirgi quyosh botadigan shahar
bo’lib, koordinatalari: 42°45' shimoliy kenglik, 59°35' sharqiy uzoqlik

6-BILET

1. 
   Migratsiyalar va ularning turlari. Xalqaro migratsiyalar geografiyasi.
   

Javob: Migratsiyalar bir necha mezonlarga ko‘ra tasnifl anishi mumkin. Hududiy miqyosi jihatidan tashqi va ichki migratsiyalar ajratiladi. Tashqi migratsiya deganda, boshqa davlatga ko‘chish tushuniladi. Ba’zida tashqi migratsiyalar materik ichidagi va materiklararo migratsiyalarga bo‘linadi. Ichki migratsiya bir davlat ichidagi boshqa hududga ko‘chish hisoblanadi. U, o‘z navbatida, rayon ichidagi va rayonlararo migratsiyalarga bo‘linadi. Muddatiga ko‘ra migratsiyalar doimiy va vaqtincha turlarga bo‘linadi. Vaqtincha migratsiyalar mavsumiy, vaxtali hamda mayatniksimon (tebranma) bo‘ladi. Mavsumiy migratsiyalar ko‘proq qishloq xo‘jalik ishlari bilan bog‘liq bo‘lsa, vaxtali migratsiyalar, asosan, tabiiy sharoiti noqulay hududlardagi foydali qazilma konlarida yoki qurilish obyektlarida mehnat qilish bilan bog‘liq. Mayatniksimon migratsiyalar esa shahar va uning atrof o‘rtasida kunlik va haftalik tartibda kechadi: shaharga uning atrofdagi qishloq va kichikroq shaharlardan aholi ishlashga, o‘qishga va boshqa maqsadlarda, shaharliklar esa chetga, asosan, dam olish, ziyorat qilish yoki dehqonchilik bilan shug‘ullanish uchun tez-tez qatnab turishadi. Hozirgi vaqtda eng katta migratsiya to‘lqini rivojlanayotgan mamlakatlardan rivojlangan mamlakatlarga tomon yo‘nalgan. Bunda eng ko‘p xorijiy migrantlarni AQSH qabul qiladi. Oxirgi yillarda bu davlatdagi immigrantlar soni 45 mln kishidan oshgani qayd etilgan. G‘arbiy Yevropa davlatlari orasida esa eng ko‘p immigrantlar Germaniya, Buyuk Britaniya va Fransiyaga kelgan. Bu davlatlarning har birida 7–10 mln immigrant yashamoqda. G‘arbiy Yevropaga immigrantlar ning asosiy qismi Janubi-g‘arbiy va Janubiy Osiyo, Shimoliy Afrika hamda Sharqiy Yevropa davlatlaridan bormoqdalar. Boshqa rivojlangan davlatlardan Avstraliya, Kanada, Yangi Zelandiya, Isroil va JAR ko‘plab xorijiy migrantlarni qabul qilmoqda. Shunday ekan, barcha rivojlangan davlatlarda migratsiya saldosi (balansi) musbat hisoblanadi.

2.