Geografiya 10 sinf 2017. indd

Geografi k-ekologik ekspertiza asoslari
.
 XX asrning 60–70-yillaridan 
e’tiboran yirik xo‘jalik korxonalarini qurish va boshqa tadbirlar loyihalari 
mutaxassislarning har tomonlama ko‘rigidan o‘tib, ularning ruxsati bilangi-
na amalga oshirila boshlandi. Bu jarayon umumiy ma’noda ekspertiza deb 
ataladi. 
Ekspertiza
  deb,  yirik  muhandislik  inshootlarini  qurish  loyihalarining 
mutaxassislar  ko‘rigidan  o‘tkazilishiga  aytiladi.  «Ekspert»  so‘zi  lotin  ti-
lida «tajribali» degan ma’noni bildiradi. 
Ekspert
 – biror sohada ekspertiza 
o‘tkazuvchi mutaxassis. Masalan, qurilish, geologiya, qishloq xo‘jaligi, suv 
xo‘jaligi,  atom  energetikasi,  mashinasozlik  va  h.k.  sohalar  bo‘yicha  eks-
pertiza, asosan, loyihalanayotgan muhandislik inshootining atrof-muhitga 
ta’sirini baholash yuzasidan o‘tkaziladi. Ekspertizalar geografi k va ekologik 
ekspertizaga bo‘linadi.
Geografi k  ekspertiza 
deb,  loyihalashtirilayotgan  muhandislik  inshooti-
ning atrof-muhit talablariga mos kelish-kelmasligini aniqlashga aytiladi.
Ekologik ekspertiza
 deb, inson faoliyatining atrof-muhit biologik (o‘sim-
lik,  hayvonot  dunyosi  va  mikroorganizmlar)  qismiga  ta’sirini  baho lashga 
aytiladi.
Geografi k  va  ekologik  ekspertiza  bir-biriga  barcha  jihatdan  yaqin  va 
bir-birini taqozo qilishini e’tiborga olib, geografi k-ekologik ekspertiza deb 
ataladi.  Geografi k-ekologik  ekspertiza  ekspertiza  jarayonida  muhandislik 
inshootining atrof-muhitga, aholi salomatligiga qanday ta’sir qilishi e’tibor-
ga olinadi.
Ekspertiza turli darajalarda amalga oshiriladi. Davlat ekspertizasi, Vazirlik 
ekspertizasi, Davlat fan va texnika qo‘mitasi ekpertizasi, ilmiy va jamoatchilik 
ekspertizasi  va  boshqalar.  Atrof-muhit  bo‘yicha  ekspertiza  Ekologiya  va 
atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi tomonidan belgilanadi. Ushbu 
tashkilotda ekologik-geografïk ekspertiza boshqarmasi mavjud.