Geog-8-uzb indd

http://eduportal.uz

---

24
14-rasm. 
Aholisi 100 ming kishidan ko‘p bo‘lgan sha harlar (ming kishi hisobida).
Ular b r qancha vaz falarn (funks yalarn ) bajarad . Bunday shaharlar 
ko‘p 
funksiyali shaharlar
dey lad . Masalan, Toshkent – mamlakat poytaxt , 
sanoat shahr , trans port tugun , tar x y-madan y markaz. Sa marqand esa 
v loyat markaz , sanoat mar kaz va tar x y-madan y markazd r.
Ko‘p funks yal shaharlar juda tez r vojlanad , ular yon da 
yo‘ldosh 
shaharlar
vujudga kel b, 
aglomeratsiya
larn hos l q lad . Toshkent mam-
lakat m zda eng katta shahar aglomerats yas d r. 
Ahol punkt n ng shahar maqom n ol sh shart turl mamlakatlarda 
turl chad r. 
O‘zbek stonda ahol punkt
shahar
maqom n ol sh uchun un ng ahol s
7 m ng va undan ko‘p bo‘l sh , yashayotgan ahol n ng 2/3 q sm shch
va x zmatch lar hamda ularn ng o lalar dan borat bo‘l sh kerak.
Ahol punkt ga shahar maqom n ber shda unda shahar turmush tarz n ng 
holat ham h sobga ol nad (15-rasm).
Shaharchalar
sanoat r voj lana yotgan, tab y boyl klar o‘zlash t r layotgan 
joy larda vujudga kelad . Iskandar, Kegayl , Ulug‘ bek, G‘ozg‘on, Zom n 
sha har cha lar shular jumlas dand r. Bunday shaharchalarn ng ko‘pch l g da 
ahol n ng aksar yat muayyan tarmoqdag na x zmat q lad (neft ch lar sha-
harchas , konch lar shaharchas ). 
Yang shaharlar (Angren, Bekobod, Olmal q, Ch rch q, Navo y, Uch-
http://eduportal.uz

---

25
quduq, Tax atosh, Zarafshon va boshqalar) asosan foydal qaz lmalar va 
suv boyl klar mavjud hududlarda bunyod bo‘lgan. Tohch yon shaharchas
(Surxondaryo v loyat ) ko‘m r kon neg z da vujudga kelgan. Yang yerlarn
o‘zlasht r sh, q shloq xo‘jal k xomashyos n qayta shlovch sanoat neg z da 
Yang yo‘l, Gul ston, Yang yer kab shaharlar qad ko‘tard . 
Ahol punktlar n yuksalt r shda quy dag lar e’t borda bo‘lad :
shaharlarn reja lasht r shda k sh larn ng turar joy b lan sh joy oras
♦
4–5 km dan uzoq bo‘lmasl g ;
qad m y shaharlarn zamonav y qulayl klarga ega q l b qayta qur sh;
♦
y r k shaharlarda ahol ko‘pay b ket sh hamda ekolog k vaz yatn ng 
♦
buz l sh ga sabab bo‘la d gan korxonalar qur l sh n cheklash va bor-
lar n ko‘ch r sh. 
15-rasm. 
Shahar turmush tarzi ifodalanadigan sohalar.