Geoekologiya asoslari va tabiatdan foydalanish

Tuproq
 
melioratsiyasi
–
tuproq unumdorligini yaxshilashga qaratil-
gan chora-tadbirlar tizimi.
Tuproq muhofazasi kuchaytirilgani va zarur meliorativ 
tadbirlar qo‘llanilgani bois sho‘rlangan yerlar ham yil 
sayin kamayib bormoqda. Kollektor—zovur qurilishi va 
rekonstruksiya qilinishi evaziga yerlarning meliorativ holati 
yaxshilanmoqda. Natijada foydalanishga yaroqli yerlar 
maydonini yanada kengayib, tuproq unumdorligi ortib, 
hosildorlik oshishiga sabab bo‘lmoqda.
Tabiat in’om etgan tabiiy resurslar ichida Yer o‘ziga xos 
huquqiy maqomga ham ega hisoblanadi. Qayd etish joizki, 
yerdan oqilona foydalanishni tashkil etish uning unumdor 
qatlami bo‘lgan tuproq muhofazasini ta’minlash bilan birga 
meliorativ holatni yaxshilashga xizmat qiladi.
Qonunchilikda mustahkamlangan asoslar. 
Yurtimiz musta-
qil 
likka erishgandan so‘ng yerga e’tibor kuchayib, bosqichma-
bosqich ravishda sohaning mustahkam huquqiy bazasi yaratildi 
va yaratilmoqda. Xususan, 1998-yil 28-avgustda O‘zbekiston 

---

82
Respublikasining «Yer kodeksi», 1998-yil 30-aprelda «Dehqon 
xo‘jaligi to‘g‘risida»gi, 1998-yil 28-avgustda «Davlat Yer kadastri 
to‘g‘risida»gi, 2004-yil 26-avgustda «Fermer xo‘jaligi to‘g‘risida»gi 
qonunlari qabul qilindi. Hozirgi kunda ushbu Qonunlar davr ta-
labidan kelib chiqqan holda takomillashtirib borilmoqda.
Davlat Yer kadastri
–
yerlarning tabiiy, xo‘jalik va huquqiy 
holati, ularning xillari, sifat ko‘rsatkichlari va bahosi, yerning 
joylashgan manzili va o‘lchamlari, ularning Yer egalariga, yerdan 
foydalanuvchilarga, ijarachilarga hamda mulkdorlarga taqsimlash 
to‘g‘risidagi zarur, ishonchli ma’lumotlar va hujjatlar tizimi.
O‘zbekiston Respublikasi «Yer kodeksi»da «Yer 
umummilliy boylik» deya e’tirof etilib, xalqimiz hayoti, 
faoliyati va farovonligining asosi sifatida undan oqilona 
foydalanish zarurligi va davlat tomonidan muhofaza qilinishi 
mustahkamlab qo‘yilgan. Jumladan, unda hozirgi va kelajak 
avlodlarning manfaatlarini ko‘zlab yerdan ilmiy asoslangan 
tarzda oqilona foydalanish va uni muhofaza qilish, tuproq 
unumdorligini oshirish, tabiiy muhitni asrash, yuridik va 
jismoniy shaxslarning Yer uchastkalariga bo‘lgan huquqlarini 
himoya qilishni ta’minlash maqsadida Yer munosabatlarini 
tartibga solishdan, shuningdek, bu sohada qonuniylikni 
mustahkamlashdan iboratligi qayd etilgan.
«Fermer xo‘jaligi to‘g‘risida»gi Qonunning 17-moddasiga 
ko‘ra fermer xo‘jaligining majburiyatlariga: Yer uchastkasidan 
qonun hujjatlarida va ijaraga olish shartnomasida ko‘rsatilgan 
shartlar asosida, belgilangan maqsadda, samarali va oqilona 
foydalanishni ta’minlash, meliorativ holatini yaxshilash, tuproq 
unumdorligini saqlab qolish va oshirish chora-tadbirlarini 
ko‘rish, biznes-rejada shu maqsad uchun mablag‘lar ajra-
tilishini nazarda tutish, uni saqlash shartlariga rioya etish 
kiritilgan. Mazkur majburiyatlarga amal qilish natijasida 
qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish samaradorligini oshirishga 
olib kelmoqda.

---

83