Geodeziya,Kartografiya,Geоgrafiya

Urganch Davlat universiteti “Geodeziya,Kartografiya,Geоgrafiya” Kafedrasi 102-guruh talabasi Jumaniyozov Islomning Umumiy yer bilimi fanidan tayyorlagan TAQDIMOT ISHI

MAVZU: KO’LLAR VA SUV OMBORLARI, ULARNING XO’JALIKDAGI AHAMIYATI.
Reja:

• Ko`llar va suv omborlari hosil bo`lishiga ko`ra turlari.
• Ko`l va suv omborlarning suv rejimi xususiyati.
• Ko`llarning ekologik sharoitiga ko`ra turlari .

Orol dengizi muammosi haqida.
O`zbekiston hududidagi eng katta tektonik yo`l bilan vujudga kelgan ko`l — Orol dengizidir.Orol dengizi — Turkistondagi eng katta ko`l bo`lib, suv satxi 53,4 m. bo`lganda maydoni 66,1 ming kv. km, o`rtacha chuqurligi 16,1 m., eng chuqur yyeri 69,0 m, eng uzun yyeri 492 km, eng keng joyi 292 km, o`rtacha sho`rligi 10—11°/oo, suv hajmi 1062 km3 edi.
Orol ko`lining hamma qirg`oqlari bir xil emas. Uning shimoli-sharqiy, sharqiy va janubiy qirg`oqlari tekis va past. Aksincha, g`arbiy qirg`og`i baland va tik. Chunki Orolning g`arbiy qirgoriga Ustyurt balandligini sharqiy jarligi (chinklari) tik tushgan. Ba`zi yyerlarda Ustyurtning chinklari Orol dengizidan 190—195 m. balandlikda turadi. Orol dengizining shimoli-sharqiy, sharqiy va janubiy qirg`oqlari past, egribugri bo`lib, qo`ltiqlari, kichik orollar juda ko`p. Orolda 313 dan ortiq katta va kichik orollar mavjud. Ularning eng kattalari — Ko`korol, Vozrojdeniye, Borsakelmas orollaridir.
Orol suv sathini ma`lum yuzada saqlab turishning yagona yo`li — bu uning havzasidagi maxalliy suv resurslaridan tejab-tergab foydalanishdir. Agar suv resurslaridan tejab foydaladilsa, bundan buyon ekin maydonlari kengaytirilmasa, ekinlarning sug`orish normasiga rioya qilib, suvning (ariqlar tagini betonlab yoki polietilenli plyonkalar bilan qoplab) shimilib ketishi kamaytirilsa, yangi suv omborlari qurish tartibga solinsa, suvni ko`plab sarflovchi Qoraqum, Qarshi, Amu-Buxoro kabi kanallar suvi tejalsa, zovur suvlarining bir qismi Orol tomon burib yuborilsa, yiliga 30—35 km3 atrofida suvni tejash mumkin. Bu esa Orol suv sathini 40,0 m. yuzada saqlashga imkon beradi.

ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!