Geodeziya laboratoriya

Kipregelni tekshirish. Kipregel teodolitning alidadadan bosh- lab, yuqori qismi vazifasini bajaradi. Kipregelda ufqiy burchak o‘lchash va uni planshetda grafik yasash prinsipini amalga oshirish uchun kipregelning quyidagi geometrik shartlarni qanoatlantiri- shi tekshiriladi:

1. 
   Kipregel chizg‘ichidagi silindrik adilak o‘qi chizg‘ich ostki tekisligiga parallel bo‘lishi kerak. Kipregel chizg‘ichi ikki ko‘tar- gich vint yo‘nalishida chizilgan chiziqqa qo‘yilib, adilak pufakchasi nol punktga keltiriladi. Kipregel chiziq bo‘yicha 180° aylantiril- ganda pufakcha nol punktdan og‘sa, u og‘ish yoyining yarmiga adilak tuzatkich vinti, qolgan yarmiga esa ko‘targich vintlar bilan keltiriladi va tekshirish shu yo‘sinda takrorlanadi.
   
2. 
   Truba ko‘rish o‘qi truba aylanish o‘qiga perpendikulyar bo‘lishi kerak. Ko‘rish trubasi uzoqdagi nuqtaga doiraning o‘ng va chap holatida qaratilib, chizg‘ich qirrasi bo‘yicha chiziqlar o‘tkaziladi. Chiziqlar ustma-ust tushsa, shart bajarilgan bo‘ladi. Agar chiziqlar burchak hosil qilsa, ularning bissektrisasi bo‘yicha chizg‘ich qirrasi qo‘yilib, tuzatkich vintlar orqali iplar to‘rining kuzatilayotgan nuqtadan og‘ishi bartaraf etiladi.
   
3. 
   Ko‘rish trubasi aylanish o‘qi kipregel chizg‘ichi ostki tekisli- giga parallel bo‘lishi kerak (teodolitning uchinchi shartini tek- shirish kabi bajariladi).
   
4. 
   To‘rning tik ipi truba aylanish o‘qiga perpendikulyar bo‘lishi kerak (teodolitning to‘rtinchi shartini tekshirish kabi bajariladi).
   
5. 
   Truba ko‘rish tekisligi kipregel chizg‘ichi qirrasida yoki unga parallel chiziqdan o‘tishi kerak. Truba uzoqdagi nuqtaga qaratilib, chizg‘ich qirrasi uchlariga ikki igna tik qadaladi. Kuzatilayotgan nuqta ignalardan o‘tuvchi chiziqda yotsa, shart bajarilgan hisob- lanadi.
   
6. 
   Tik doiraning nol o‘rni (NO‘) nolga yaqin son bo‘lishi kerak. U (9.8) formula asosida hisoblanadi, agar uning qiymati 1¢ (bir minut)dan katta bo‘lsa, teodolitniki kabi nolga keltiriladi.
   

1 8 0