Genomika asoslari

Т-лимфоцит
Reproduktiv raqamga kelsak, ya’ni bitta yuqtirgan odamdan yuqtirilgan odamlarning sonini ko’rsatadigan raqam, Xitoy kasalliklarni nazorat qilish va oldini olish markazining ma’lumotlariga ko’ra, bu 2 dan 3 gacha. Shu bilan birga, ilgari o’tkazilgan yana bir tadqiqot shuni ko’rsatdiki bu diapazon boshqacha va 3, 3-5.47.
Shuni ta’kidlash kerakki, umuman olganda, 1 dan katta bo’lgan reproduktiv raqamlar epidemiya tarqalishini ko’rsatadi. Ushbu sonni kamaytirish uchun COVID-19 infektsiyasining tarqalishiga qarshi choralar ko’rish zarur.
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:

1. 
   Uy sichqoni genomining tuzilishini tasniflab bering?
   
2. 
   COVID-19 genom tuzilishi xususiyatlarini tasniflab bering?
   
3. 
   S cereviseae genom tuzilishining o’ziga xos xususiyatlarini ochib bering?
   

7-BOB. TRANSKRIPSIYA, TRANSLYATSIYA JARAYONLARI
Gen oqsil sintezi uchun zarur axborotni saqlaydi. Lekin DNK molekulasining qismlari turli-tuman bo`lib, ularda turli genlar joylashgan. Bunday turli-tumanlik 4 ta azot asoslarning – adenin, timin, sitozin, guaninlarning birikishidan kelib chiqadi. Agar miqdor jihatdan A-T, G-S juftlarini turli organizmlarning genetik materialidagi munosabatini ko`rib chiqsak, uning turli-tumanligiga ishonch hosil qilamiz. Odamda T-A juftlari genetik materialning 60 % ni, G-S juftlari esa 40 % ni tashkil qiladi. Bu ma’lumotlar turli organizmlar DNK si o`ziga xos ekanligini ko`rsatadi, lekin DNK ning ayrim qismlarining tuzilishi haqida hech qanday ma’lumot bermaydi. DNK molekulasi tarkibidagi nukleotidlarning umumiy soni juda katta, shuning uchun ular DNK va RNK molekulasida azot asoslarning turli-tuman juftlarining hosil bo`lish imkoniyatini beradi. Organizmlarning murakkablashishi bilan gen tarkibidagi nukleotidlarning soni oshib boradi. Masalan:

• 
  Odam, sichqon, makajo`xori – 1,0-1,5·10¹⁰
  
• 
  Drozofila – 1,6·10⁸
  
• 
  Aspergilla – 8·10⁸
  
• 
  E.coli – 2·10⁷
  
• 
  Fag – 4·10⁵
  
• 
  Fag lyambda – 1·10⁵
  

Genning ta’siri to`g`ridan-to`g`ri DNK, RNK, oqsil sintezi bilan bog`liq bo`lib, buni transkripsiya, ya’ni RNK sintezi, translyatsiya – oqsil sintezi jarayonlarida yaqqol ko`rish mumkin.