Genetikadan masala ishlash

17-masala. No‘xatsimon tojli tovuq va xo‘rozlar chatishtirilganda olingan jo‘jalarning 3/4 qismi no‘xatsimon, 1/4 qismi bargsimon tojli bo‘lgan. CHatishtirish uchun olingan tovuq va xo‘rozlarning genotipi haqida nima deyish mumkin?
18-masala. Quyonlarda yungning normal uzunlikda bo‘lishi dominant, kalta bo‘lishi retsessiv belgi hisoblanadi. YUnglari kalta bo‘lgan ona quyon bolalaganda uning ettita bolasidan to‘rttasi kalta yungli va uchtasi normal yungli bo‘lgan. Ota quyonning genotipini aniqlang.
19-masala. G‘o‘za o‘simligining cheklanmagan shoxli (S) bo‘lishi cheklangan shoxli (s) bo‘lishi ustidan to‘liq dominantlik qiladi. CHeklanmagan shoxli g‘o‘za o‘simliklari cheklangan shoxli o‘simliklar bilan chatishtirilganda, keyingi avlodda olingan o‘simliklarning 50% i cheklanmagan shoxli va 50% i cheklangan shoxli o‘simliklar bo‘lgan. CHatishtirish uchun olingan o‘simliklarning genotipini aniqlang.
20-masala. CHeklanmagan shoxli g‘o‘za o‘simliklari chatishtirilganda, keyingi avlodda 324 ta o‘simlik olingan bo‘lib, ulardan 242 tasi cheklanmagan shoxli va 82 tasi cheklangan shoxli bo‘lgan. CHatishtirish uchun olingan o‘simliklarning genotipini aniqlang. CHatishtirishdan keyin olingan o‘simliklarning qancha qismi gomozigotali va qancha qismi geterozigotali bo‘lgan? Gomozigotali o‘simliklarni ajratib olish uchun qanday chatishtirish o‘tkazish kerak?
21-masala. Odamlarda o‘ng qo‘l bilan ishlashga layoqatlilik chap qo‘l bilan ishlashga layoqatlilik ustidan to‘liq dominantlik qiladi. O‘ng qo‘l bilan ishlashga layoqatli qiz chapaqay yigitga turmushga chiqqan. Bu oilada uchta farzand tug‘ilgan bo‘lib, ulardan ikkitasi o‘ng qo‘l bilan ishlashga, bittasi esa chap qo‘l bilan ishlashga layoqatli bo‘lgan. Oiladagi barcha kishilarning genotipini aniqlang.
22-masala. Onasi chapaqay, otasi esa o‘ng qo‘l bilan ishlashga layoqatli bo‘lgan oilada tug‘ilgan qiz (o‘ng qo‘l bilan ishlashga layoqatli) chapaqay yigitga turmushga chiqqan. Bu yangi oilada o‘rganilayotgan belgi bo‘yicha qanday fenotipga ega bo‘lgan bolalarning tug‘ilish ehtimoli bor?
23-masala. Ota-onasi jigarrang ko‘zli yigit (u ham jigarrang ko‘zli) otasi jigarrang ko‘zli, onasi esa ko‘k ko‘z bo‘lgan jigarrang ko‘zli qizga uylangan. Bu oilada bitta ko‘k ko‘z bola tug‘ilgan. Oiladagi barcha kishilarning genotipini aniqlang. Oilada yana qanday ko‘z rangiga ega bo‘lgan bolalarning tug‘ilish ehtimoli bor?
24-masala. Odamda polidaktiliya (barmoqlarning oltita bo‘lishi) normal belgi (beshta barmoqning bo‘lishi) ustidan to‘liq dominantlik qiladi. Ota-ona o‘rganilayotgan belgi bo‘yicha geterozigotali bo‘lsa, shu oilada tug‘iladigan bolalarning genotipi va fenotipi qanday bo‘ladi?
25-masala. Ota-onadan biri besh barmoqli va ikkichisi olti barmoqli bo‘lgan. Bu oilada bir bola tug‘ilgan bo‘lib, uning barmoqlari beshta bo‘lgan. SHu oilada keyingi tug‘iladigan bolalarning qanday fenotip bilan tug‘ilish ehtimoli bor?
26-masala. Odamlarda albinizm retsessiv belgi sifatida autosoma orqali nasldan-naslga o‘tadi. Oilada ota-onadan biri albinos, ikkinchisi normal bo‘lgan. SHu oilada ikkita bola tug‘ilgan bo‘lib, ulardan biri normal, ikkinchisi esa albinos bo‘lgan. Ota-ona va bolalarning genotipini aniqlang. Keyingi tug‘iladigan bolaning qanday fenotipga ega bo‘lish ehtimoli bor?
27-masala. Ota-onasidan biri albinos bo‘lgan normal qiz, albinos yigitga turmushga chiqqan (yigitning ota-onasi normal). YAngi oilada albinos bola tug‘ilgan. Bu oilada keyingi tug‘iladigan bolalarning o‘rganilayotgan belgi bo‘yicha qanday fenotipga ega bo‘lish ehtimoli bor?
28-masala. Ota-onasi normal bo‘lgan normal qiz, ota-onasi normal bo‘lgan yigitga turmushga chiqqan. Oilada normal bolalar bilan bir qatorda albinos bola ham tug‘ilgan. Bola ayrim belgilari bo‘yicha onasiga va ayrim belgilari bo‘yicha otasiga juda o‘xshash. Bolaning albinos bo‘lib tug‘ilish sababini tushuntirib bering.
29-masala. Ota tomondan buvasi albinos, ona tomondan buvisi albinos, lekin ota-onasi normal bo‘lgan normal qiz normal yigitga turmushga chiqqan. Yigitning ota-onasi va buvi-buvalari ham normal bo‘lgan. Bu oilada albinos bolalarning tug‘ilish ehtimoli bormi?
30-masala. CHorvachilik bilan shug‘ullanuvchi xo‘jaliklarda jun va qorako‘l terilar etishtirish uchun otarlarda asosan junining rangi kulrang qo‘ylar boqiladi. CHunki junning va mo‘ynaning kulrangi qorasiga qaraganda qimmatroq baholanadi. SHuning uchun ham kulrang qo‘zichoqlar olish uchun kulrang qo‘ylarni kulrang qo‘chqorlar bilan chatishtirishgan. Lekin shu narsa ma’lum bo‘lganki, bunday chatishtirish o‘tkazilganda kulrang qo‘zichoqlar bilan birga qora qo‘zichoqlar ham tug‘ilgan. Bundan tashqari qo‘zichoqlar soni kutilganidan doimo anchagina kam bo‘lgan.

Kulrang qo‘zichoqlar va qora qo‘zichoqlarning nisbati tekshirilganda kulrang qo‘zichoqlar qoralariga nisbatan 2 barobar ko‘proq yoki 2 : 1 nisbatga yaqin bo‘lishi aniqlangan. Keyinchalik buning sababi aniqlanganda, kulrang qo‘y va qo‘chqorlar genotip bo‘yicha hamisha geterozigotali (Aa) ekanligi ma’lum bo‘ldi. Jun rangi bo‘yicha AA genotipli qo‘zichoqlar tug‘ilganidan keyin me’dadagi etishmovchiliklar tufayli nobud bo‘lar ekan. SHuning uchun kulrang qo‘zichoqlarning genotipi Aa va qora qo‘zichoqlarning genotipi aa bo‘lar ekan.

Xo‘jalik qo‘zichoqlarni etarli sonda olish uchun otarlarda qanday qo‘y va qo‘chqorlarni saqlagani ma’qul?