Genetika va genomika asoslari

 

4.  Genomika asoslari faniga kirish. Genomika tushunchasi va uning tarixi. 

          

         Genomika asoslari fani biologiya fanlari tizimidagi eng yangi zamonaviyligi 

bilan ahamiyatlidir. Ushbu fan genomika tushunchasi va uning tarixi, barcha tirik 

organizmlarning  irsiy  axborotlarini  saqlovchi  DNK  texnologiyasi,  genom 

revolyusiyasi,  genomni  kartalashtirish,  genomni  sekvenslash  (nukleotid  ketma-

ketligini  aniqlash),  genomni  sharxlash  (genlarni  aniqlash)  kabi  vazifalarni  chuqur 

o„rganish  orqali  yuqumli  va  irsiy  kasalliklarni  oldini  olish,  o„simlik  va 

hayvonlarning  zarakunandalarga  va  shu  kabi  salbiy  oqibatlarga  sabab  bo„luvchi 

omillarga  chidamli  nav  va  zotlarni  yaratish  kabi  muhim  vazifalarni  o„rganishni 

qamrab olgan. 

Genomika molekulyar 

genetikaning  bir  yo„nalishi  hisoblanib  tirik 

organizmlar  geni  va  genomini  chuqurroq  o„rganishga  qaratilgan.  Genomika 

asoslari fanning yangi turi bo„lib uning dolzarbligi turli organizmlar genomlarining 

xususan,  odam,  hayvon,  mikroorganizmlarhamda  o„simliklar  genomlarining 

shiddat  bilan  tadqiq  qilinishi  bilan  belgilanadi.  Odam  genomining  to„liq  hamda 

inson  kasalliklarini  keltirib  chiqaruvchi  30  dan  ortiq  parazit  va  bakteriyalar 

genomlari to„liq yoki qisman sekvens qilinganligi (ketma-ketligining o„qilganligi) 

genomikaning  asosiy  yutuqlaridan  hisoblanib  ushbu  ma‟lumotlar  kasalliklarga 

qarshi profilaktika va diagnostika ishlarida keng foydalanilmoqda.