Genetika genetika so'zi grekcha genetikos — tug'ilishga taalluqli, aloqador degan so'zdan olingan. Genetika barcha tirik organizmlarga xos bo'lgan xususiyat — irsiyat va o'zgaruvchanlik qonuniyatlarini o'rganuvchi fandir. Irsiyat

Morgan qonuni
1.masala.makkajoxori maysalarining sariq rangda, yaltiroqbo’lishini ta’min etuvchi genlar yashil va hira bo’lishiga nisbatan retsessiv hisoblanadi. Qayd qilingan belgilar bo’yicha digetrozigota makkajo’xori maysasi, sariq va yaltiroq formasi bilan qayta chatishtirilganda, fb da olingan 726 ta o’simlikdan 310 tasi dominant, 287 tasi retsessiv belgiga ega bo’lib, qolgan129 tasi krosingover formalari ekanligi ma’lum bo’ldi. Ota-onaning va fb duragaylarning genotipi va krosingover foizini aniqlang.


2.masala.drozifillaning ikkinchi juft xromasomasida qanoti va oyog’ining uzunligiga ta’sir etuvchi dp va d genlar joylashgan. Qanoti (dp+) va oyog’i (d+) normal uzunlikda bo’lishini ta’minlovchi genlar qanoti (dp) va oyog’i (d) bo’lishini ta’minlovchi genlar ustidan dominantlik qiladi. Tajribada qanoti kalta, oyog’i normal, drozafillar qanoti normal, oyog’i kalta drozofilalar bilan chatishtirilgan. Hosil bo’lgan fl retssesiv belgili pashshalar bilan qayta chachishtirilganda, fb da 840 ta pashsha olingan shulardan 27 tasi dominant belgiga ega ekanligi ma’lum bo’ladi .

1. 
   fb duragaylar ichida ikkita retsessiv belgiga ega bo’lganlari nechta ?
   

2. 
   fb duragaylar ichida qanchasi kalta qanotli normal oyoqli bo’lgan ?
   

3. 
   fb dagi drozafilalarni necha foizi krosingover ro’y bermagan ?
   

4. 
   dp+ gen bilan d+ gen orasidagi masofa necha morganidga teng
   

?


3.masala.izoh. Gemofliya va daltonizm xastaligini tashuvchi genlar retsesssiv bo’lib, x jinsiy xromosomaga birikkan holda avlddan-avlodga beriladi. Otasi gemofliyava daltonizm bilan kasallangan, onasi har ikki belgi bo’yicha sog’ oilada tugilgan qiz, sog’ yigitga turmushga chiqsa, bu nikohdan tug’ilgan farzandlarning genotipi qanday bo’lishi mumkin?