Genetika fanidan maxsus qo`llanma

D I D U R A G A Y CH A T I S H T I R I SH 

Bir-biridan 2 juft alternativ belgilari bilan farq qiladigan organizmlarni chatishtirish 

diduragay chatishtirish deyiladi. Mendel o‘z tajribalarida 3-qonuniyatni ham ochib, har xil 

juft  belgilarning  bir-biridan  mustaqil  ravishda  nasldan-naslga  berilish  qonuni  deb  atadi. 

Buni  quyidagi  tajribada  tekshirdi,  ya’ni  sariq  -  sillik  va  yashil  -  burushgan  gomozigota 

no‘xatlarni  oldi.  Birinchi  bo‘g‘in  sariq  silliq  bo‘ldi.  Sabab  sariq  rang  -  yashildan,  silliq  - 

burushgandan ustun keldi. 

Bu yerda sariq rangning dominanti  - A, silliqligining dominanti - B yashil rangning 

retsissivi –  a, burushganlikning retsissivi  -  v bo‘lsa,  ona  o‘simlik  genotipi AAВВ,  otaniki 

esa  aavv  bo‘lib,  bular  AВ,  av  gametalar  hosil  qiladi.  Birinchi  bo‘g‘inda  genotip  AaВв 

bo‘lib, 2 juft allel genlar bo‘yicha geterozigotadir. Mendel birinchi bo‘g‘in duragaylarning 

ikki gen bo‘yicha  geterozigotaligini aniqlash uchun taxliliy chatishtirish o‘tkazdi. Buning 

uchun birinchi bo‘g‘in duragayni 2 ta retsissiv belgisi bo‘yicha gomozigota bo‘lgan aavv 

forma  bilan  chatishtirib  ko‘rdi.  F

2

  duragayda  meyoz  natijasida  AВ,  aВ,  Aв,  aв  kabi  4  ta 

gameta hosil bo‘ldi. Gomozigota aavv forma bir xil av gameta hosil qildi. Birinchi bo‘g‘in 

duragay (Aa, Вв) retsissiv gomozigota aaвв forma bilan chatishtirilganda, gametalar teng 

imkoniyatlarda qo‘shilishi natijasida 4 xil zigota AaВв: aaВв: Aaвв: aaвв hosil bo‘ladi.