Genetika fanidan maxsus qo`llanma

---

Mizamov Sardor Akmal o’g’li 

 

 

 

 

 

 

GENETIKA FANIDAN MAXSUS 

QO`LLANMA 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Farg’ona-2016 

---

Mizamov Sardor 

 

Genetika- grekcha “genetikos”-tug’lish, kelib chiqish ma’nosini anglatadi. 

Bilib qo`ygan yaxshi !!! 

GENETIKA FANIGA KIRISH

 

 

Bu fan biologiyaning asosiy fanlaridan biri xisoblanadi. Bu fan oldida hozirga kunda va uzoq 

yillarga mo`jallangan juda katta masalalar turibdi. 

Genetika – organizmlarning ikki xususiyati : irsiyat va o`zgaruvchanligini o`rganadi. 

Irsiyat- bu organizmning belgi va rivojlanish xususiyatlarini kelgusi avlodlarga o`tkazib turish 

xossasidir. 

O`zgaruvchanlik- ota -onada uchramaydigan yangi belgilarni paydo bo`lishi

. 

 

1. XIX asrning 80-yillarida A.Veysman birinchi marta irsiyatning moddiy 

asosi xromosomada joylashgan degan fikrni bayon qildi. 

2. 1906-yili ingliz olimi U.Betson yangi fanni “GENETIKA ” deb atashni 

taklif qildi. 

3. Daniyalik olim V.Iogansen 1909-yilda fanga gen, genotip va fenotip 

tushunchalarini kiritdi. 

4. 1901-yilda G.De.Friz mutagenez nazariyasini kashf qildi. 

5. 1910-1925 –yillarda amerkalik olim T.G.Morgan, O`z hamkasblari 

A.Stertvant, G.Meller, K.Bridjes bilan hamkorlikda irsiyatning 

xromosomalar nazariyasini yaratdi. 

 

Bu  fan  rivojlanishiga  Iogaan  Mendel  ulkan  xissaini  qo`shgan  U  1822-  yili  Avstro-Vengriya 

dexqon  oilasida  tug`iladi.  Otasi  vafotidan  so`ng  16  yoshidan  boshlab  mustaqil  hayotini  boshlaydi. 

Natijada o`z qiziqishiga muofiq oliy o`quv yurtiga kirib o`qituvchi bo`ladi. Hayotda eng asosiy, ya`ni 

uning nomini tarixda qoldirgan ilmiy ishlarini u 1854-yili 32 yoshida boshlaydi. No`xatlar ustida olib 

borgan  bu  ko`p  yillik  ilmiy  kuzatishlari  natijada  1865-yili  Tabiatshunoslar  jamiyatida  ma`ruza  qildi  

va 1866-yili “O`simlik duragaylari ustida o`tkazilgan ilmiy ishlari” nomi bilan maqola bo`lib chiqdi, 

lekin  yosh  Mendelni  ishini  ko`pchilik  qo`llab  quvvatlamaydi.  Mendelning  bu  kashfiyoti  1900-yilda 

uchta yirik olim G.De-Friz (Golladiya), E.Chermak, (Avstraya) K.Korrens (Germaniyalik) tomonidan 

qayta kashf qilingandan so`ng olimlar tomonidan tan olinadi. 1900-yil “genetikaga asos solingan yil” 

hisoblanadi.