|
Sinxron generatorni parallel ishlashi. Sinxron generatorni boshqa sinxron generator bilan parallel ishlashga yoki tarmoq bilan parallel ishlashga ulash uchun quyidagi ishlarni bajarish lozim:
ulanadigan generator chiqishlaridagi kuchlanish ishlayotgan generator yoki tarmoq kuchlanishiga teng bo’lishi lozim;
ulanadigan generator chastotasi tarmoq chastotasiga teng kelishi kerak;
ulanadigan generator hamma fazalarining EYUK ishlayotgan generator yoki tarmoqning tegishli fazalaridagi kuchlanishlarga (faza bo’yicha) qarama-qarshi bo’lishi kerak;
parallel ishlashga ulangan generatorning – fazalari ishlayotgan generator fazalaridek tartibda joylashtirish kerak, ya’ni ishlayotgan generatorning A fazasidan keyin V faza, undan keyin S faza joylashsin.
Parallel ishlashga ulashdan oldin generator birlamchi motor yordamida aylantirib olinadi, keyin uyg’otish toki ulanadi, voltmetr va chastotometr yordamida ulanadigan generatorning EYUK va chastotasi tarmoq kuchlanishi va chastotasiga to’g’rilanadi. EYUK uyg’otish zanjiridagi reostat bilan, chastota esa birlamchi motor aylanish tezligini (chastotasini) o’zgartirish bilan rostlanadi. Parallel ishlashga ulashning uchinchi va to’rtinchi shartlari sinxronoskop va nolinchi voltmetr yordamida bajariladi. Sinxronoskop—sinxron generatorlarni sinxronlashga mo’ljallangan, uchinchi shartning bajarilishini tekshiradigan va ulanadigan generatorning aylanish tezligini (chastotasini) qaysi tomonga o’zgartirish kerakligini ko’rsatadigan maxsus asbob. Nolinchi voltmetr generator parallel ishlashga ulanadigan momentni aniq belgilash imkonini beradi. Nolinchi voltmetr strelkasi bu holda nolda turishi kerak.
Xulosa
Elektr tokining odam organizmiga ta’siri har xil shikastlanishlarga sabab bo‘lishi mumkin. Asosiy shikastlanish bu kuyish, zarba berish va odamlarning ichki a'zolariga ta’siri. Odam badanidan 1 A dan katta miqdorda tok o‘tganda 0‘tadigan tokning kvadratiga proporsional miqdorda undan issiqlik ajralib chiqadi va bu issiqlik odamga zarar yetkazadi, ya’ni kuyadi. Odamga bir necha yuz milliamper tok ta'sir qilganda zarba berish yuz beradi. Bunda tok quwati kichik bo‘lgani tufayli kuyish yoki asab a’zolarining shikastlanishi yuz bermaydi. Tok odamning asab sistemasi va muskullariga yoqimsiz ta'sir ko'rsatsa, jiddiy shikastlanish yuz bermaydi. Elektr toki ichki a'zolarga kuchliroq ta'sir ko‘rsatishi natijasida yurakning muskullari shikastlanib, odamning hayoti xavf ostida qoladi, hatto halok bolishi ham mumkin. Odam badanidan 0,025—0,1 A tok o‘tsa hayoti xavf ostida qoladi, agar tok miqdori 0,1 A dan oshsa, kishi halok bo'lishi mumkin. Shunday qilib elektr toki ta'sirining eng xavflisi bu kishi ichki a'zolarining shikastlanishidir. Elektr tarmoqlari va uskunalarida xizmat qiladigan shaxslarni elektr tokidan himoya qilish maqsadida xavfsizlik texnikasi ishlab chiqilgan. Elektr shikastlanishlarning oldini olish maqsadida rezina qo‘lqoplar, etiklar, gilamchalar, izolatsiyalovchi shtangalar va shunga o ‘xshash boshqa 121 www.ziyouz.com kutubxonasi /q .t —/ od Uf R b ) X 10.6- rasm. texnikaviy vositalar ishlatiladi. Elektr shikastlanishdan himoyalovchi asosiy vosita yerga ulashdir. Yerga ulash elektr shikastlanish xavfini keskin kamaytiradi. Faraz qilaylik, asinxron dvigatel yerga ulashmasdan ishlayapti (10.6- rasm, a ). Qandaydir sabab tufayli uch fazali tarmoqning bir fazasi dvigatel korpusiga (qobig'iga) tegdi, korpusda bir fazali qisqa tutashish yuz beradi. 10.6- rasm b, da asinxron dvigatelning elektr sxemasi va shu uskunada ishlaydigan shaxs ko‘rsatilgan. Qisqa tutashish toki /qt odamdan o‘tayotgan tokka / d teng bo‘lib, faqat odam qarshiligi bilan cheklanadi. Om qonuniga asosan: Qisqa tutashish toki odam badanidan o‘tayotgan tokka baravar. Endi faraz qilaylik, asinxron dvigatel himoyalash maqsadida yeiga ulangan (Bu ifodaning tahlili shuni ko‘rsatadiki, uskunada faza qisqa tutash yuz berganda odam badanidan o‘tadigan tok qisqa tutash tokiga va yerga ulagich qarshiligiga to‘g‘ri proporsional bo‘lib, har ikkala parallel ulangan tarmoqlar qarshiliklarining yig'indisiga teskari proporsionaldir. Demak, yerga ulagichning qarshiligi qancha kichik bo‘lsa, odam badanidan o‘tadigan tok ham shuncha kam bo‘ladi. Shu sababli elektr uskunalami o‘matish qoidalarida (PUE) elektr tarmoqlaridagi kuchlanish 1000 voltgacha bo‘lganda yerga ulagichning qarshiligi ^yerga U|agich ^ 4 Q dan katta boimasligi tavsiya qilinadi. Har bir elektr uskunaning yerga ulagich qarshiligi elektr ta'minlash korxonalari tomonidan tekshirilgandan keyin foydalanishga ruxsat beriladi. Ko‘pincha dvigatelning qobig‘i (korpusi) uch fazali tarmoqning nol simiga ham ulanadi, nol sim esa trasformatorning neytral nuqtasi bilan tutashgan bo‘lib, yerga ulangandir. Demak, elektr uskunaning qobig'i va transformatorning neytral (befarq) nuqtasi bilan bevosita metall bog'lanish hosil bo‘ladi. Shunday qilib, elektr uskunalarning (dvigatellarning) qobig‘ini yerga ulash elektr tokidan shikastlanish xavfini keskin kamaytiradi, chunki qisqa tutash toki yerga ulagich orqali yerga yo‘naltirilgan. Elektr uskunalarni va qurilmalaming qobig‘ini yerga ulash xavfsizlik texnikasini elektr tokidan zararlanish xavfrni kamaytirish asosiy choralaridan biridir. Yerga ulash qurilmasining 1,5—2 metri yerga ko‘miladi, yer ustki qismi uzunligi 3,5—4 metr. U diametri 400 mm bo'lgan poMat tmba yoki steijendan iborat boMib, yerga o‘tkazgichning elektr qurilma bilan tutashtimvchi simlaridan tashkil topgan. Yuqorida ta’kidlab o‘tganimizdek, 1000 voltgacha boMgan elektr tarmoqlarida yerga ulash qurilmasining umumiy qarshiligi 4 Q dan katta boMmasligi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
