Generator -dvigatel

Laboratoriya qurilmasining bayoni

Laboratoriya qurilmasining prinsipial elektr shemasi 4.1-a va 4.1-b-rasmlarda keltirilgan.
G-D sistemasi bo’yicha laboratoriya stendi murakkab konstruksiya hisoblanadi. Tadqiq qilinayotgan (CD) mashina (PN-85 tipidagi O’TD) payvandlangan romdao’rnatilgan. Tezlikni tekshirib turish uchun DT-100 markali tohogenerator ular bilan bir valda mahkamlangan.
Tadqiq qilinayotgan dvigatel ham yuklash mashinasi ham G-D sistemasi bo’yicha ta’minlanadi. Generator sifatida o’qi uni aylantiruvchi AO-51-4 markali qisqa tutashtirilgan rotorli asinhron dvigatel bilan mahkam bog’langan P-51 tipdagi o’zgarmas tok mashinasi qo’llangan.
Katta tokli zanjirda ulash va uzish ishlari PME-211 magnitli yurgizgich yordamida; boshqarish zanjiri esa – boshqarish panelining old tomoniga chiqarilgan tumblerlar yordamida bajariladi. Elektr mashinalari zanjirlarining turli qismlarida tok va kuchlanish qiymatlarini tekshirib turish uchun A1÷A6 ampermetrlar va V1-V4 voltmetrlarni tekshiruv – o’lchov asboblari ulangan. Generatorning qo’zg’atish tokining qiymati laboratoriya avtotransformatori- ATR-1 yordamida o’zgartiriladi.
Ishga tushirish tartibi

1. 
   1YUM va 2YUM yuklash mashinalarini manbaaga ulang, (buni o’qituvchi bajaradi).
   
2. 
   LATR-1 va LATR-2 larning dastasini chapdagi eng chetki holatiga qo’ying.
   
3. 
   Shcho’tlardagi AB1, AB2, AB3 avtomatik uzgichlarni ulang.
   
4. 
   T₁, T₂, T₃ tumblerlarini ulang.
   
5. 
   Stenddagi AB4, AB5, AB3 avtomatik uzgichlarni ulang.
   
6. 
   R_B potensiometri yordamida sinalayotgan dvigatelning qo’zg’atish cho’lg’amida qo’zg’atish tokining nominal qiymatini o’rnating.
   
7. 
   T₄, T₅, T₆ tumblerlarini ulang.
   

Stend ishga tayor.
“G-D” sistemasining berilganlari
Dvigatel

Tipi	Pn	U	n	I	2a	2p
	KVt	V	ayl/min	A	-	-
PN=85	5,5	220	1000	30	2	4

τя+τqo’sh	τket	τpar	ωω par	ik	Ф	J
Om	Om	Om	o’ram	A	Vb	Kg.m^2
0,48	0,04	228	1750	0,78	8,1.10	0,16

Generator

Tipi	Pn	Un	Iyan	P1	2p	2a	ωya	τя+τ	τket	ωpar	τpar
	kVt	V	A	KVt	-	-	o’r	Om	Om	o’r	Om
P51	5	230	21,7	6,2	4	2	434	0,78	0,112	1300	120

O’zlashtirishni tekshirish uchun savollar

4-1. Sinalayotgan dvigatel yakorining kuchlanishi va magnit oqimi o’zgarganda mehanikaviy tavsiflarining qattiqligini solishtiring. Tezlik ushbu usullarda rostlanganda mehanikaviy tavsiflar qattiqligining turlicha bo’lishi qanday tushuntiriladi?
4-2. Tezlikni rostlash diopozoni deb nimaga aytiladi? Statik moment bir hilda qolganda rostlashning yo’l qo’yiladigan diopozoni qanday o’zgaradi?
4-3. “G-D” sistemasida mustaqil qo’zg’atishli o’zgarmas dvigatelining qanday ishlash rejimlari sizga ma’lum?
4-4. Tezlikni juda tekis- ravon rostlash nima? Ravonlikka nima asosida baho beriladi? Rostlashning rovonligiga qanday faktorlar ta’sir qiladi?
4-5. Dvigatelning yo’l qo’yiladigan momenti va quvvati deb nimaga aytiladi? Sinalayotgan dvigatelning tezligi asosiy tezlikdan yuqori va past rostlanganda yo’l qo’yiladigan quvvat va momentning qanday o’zgarishini ko’rsating.
4-6. O’zgarmas tok dvigatellarining tezligini rostlash diopozonini kengaytirishga nima imkon beradi?
4-7. “Generator –dvigatel” sistemasida tormozlashning qanday usullari qo’llanadi?
4-8. Dvigatel generator rejimida va dvigatel rejimida ishlaganda energiya oqimlarining yo’nalishini ko’rsating.
4-9. “G-D”sistemasi qanday afzalliklarga va kamchiliklarga ega?
4-10. Generator qo’zg’atish cho’lg’amining elektrmagnitaviy vaqt doimiysi nima va u qanday kattaliklarga bog’liq?
4-11. Dvigatel valida statik momenti bilan ‘G-D” sistemasida ishga tushirilganda nima uchun u bir oz kechikib aylana boshlaydi?

Adabiyotlar

1. 
   V.I. Klyuchev Elektr yuritmalari nazariyasi. M.:Energoatomizdat. 1985y, 290-292 va 407- 410 betlar.
   
2. 
   Avtomatlashtirilgan elektr yuritmalari asoslari. M.G. Chilikin., M.M. Sokolov, V.M. Terehov., A.V. Shinyanskiy-M.: Energiya. 1974y, 224-234 betlar.