Gеmopoez gеmopoez qon hujayralari hosil bo’ladigan to’qima gеmopoetik to’qima dеyiladi. Bu to’qimalarning

Qon yaratilishi (Gemopoez)

Bajardi: Jabborov Axror

GЕMOPOEZ

GЕMOPOEZ

Qon hujayralari hosil bo’ladigan to’qima gеmopoetik to’qima dеyiladi. Bu to’qimalarning

2 turi bor:

Miеloid to’qima bo’lib, bunga suyak ko’migi kiradi. Bu еrda granulotsitlar,

trombotsitlar, eritrotsitlar, monotsit va semiz hujayralar hosil bo’ladi.

Limfoid to’qima – limfotsitlar hosil bo’ladigan a'zolar kiradi (taloq, limfa tugunlari,

timus).

Gеmopoez 2 davrga bo’linadi:

Gеmopoez 2 davrga bo’linadi:

1)embrional 2) postembrional

Embrional gemopoez

Embrional gemopoez

Embriondan tashqi: 19 kunlik embrionda sarig'i qopchasidagi qon orollarida.

Gepatik: 6- haftadan boshlaydi. 3-4 oyligida taloq gematopoezda qatnashishni boshlaydi. Unda eritro-, granulo- va megakarotsitopoezlar bo'ladi. Faol limfopoez homila rivojlanishining 7-oyi oxiridan boshlab taloqda paydo bo'ladi.

Suyak ko’migi: 3-4 oydan boshlab, u asta-sekin qon hujayralarini ishlab chiqarishda hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi.

• Eritopoezni tartibga solish asab va gumoral mexanizmlar tomonidan amalga oshiriladi; simpatik innervatsiya qon hosil bo'lishini stimullaydi, parasimpatik – sekinlashtiradi.
• Eritropoezni regulyatsiyasida eritropoetin katta ahamiyatga ega. Gematopoez old gipofiz, buyrak usti bezlari va qalqonsimon bezning gormonlari bilan kuchayadi. Erkak jinsiy gormonlari stimulyatsiya qiladi, suyak iligi eritropoetinga sezgirligini oshiradi.
• Organizmda eritropoezni sekinlashtiruvchi moddalar hosil bo'ladi - eritropoez ingibitorlari. Ularning tarkibi qizil qon tanachalari sonining ko'payishi bilan ortadi, to'qimalarning kislorodga bo'lgan ehtiyojiga mos kelmaydi. Eritopoez ingibitorlari eritoid hujayralarining bo'linish siklini uzaytiradi, ulardagi gemoglobin sintezini sekinlashtiradi/

Eritopoezni tartibga solish mexanizmlari

POSTEMBRIONAL GЕMOPOEZ

POSTEMBRIONAL GЕMOPOEZ

Qizil suyak ko’migi va limfa a'zolarida ro’y bеradi. O’zak hujayralarining yеtuk qon

shaklli elеmеntlariga bosqichma – bosqich takomillashib, ko’payib borishi bilan

ta'riflanadi. Bosqichli takomillashish jarayonida qon yaratilishining har bir qatorida oraliq

hujayralar hosil bo’ladi.

Qon tizimi haqida tushuncha

• Qon tizimiga quyidagilar kiradi:
• 1) qon
• 2) qon yaratuvchi a`zolar (gematopoetik )
• 3) qonni parchalovchi a`zolar
• 4) boshqaruvchi (regulyator ) tuzilma.

Qon - bu suyuq biriktiruvchi to'qima bo`lib, u qon plazmasi va shakilli elementlardan iborat (qizil qon tanachalari, oq qon hujayralari va trombotsitlar.)

• Katta odamlarda qonning tana vazniga nisbatan normal miqdori 6-8% ni tashkil qiladi. Yangi tug'ilgan chaqaloqlarda - 15%.

Qonning bir qismi depoda joylashgan:

• jigarda - 20% gacha;
• teri osti-qon tomir pleksusida - 10% gacha;
• taloqda - qon miqdorining 1,5-2% gacha. Saqlangan qon tomirlardagi qon bilan taqqoslaganda 10-20 baravar sekinroq aylanadi va bir xil elementlarni o'z ichiga oladi.

Qonning miqdori (hajmi), uning depoda joylashishi
Gemoglobin tuzilishi

• Gemoglobin globin oqsilidan iborat bo'lib, u 4 zanjir va to'rtta gem molekulasidan iborat. Gemoglobin molekulasi massasining 96 foizi globindir, 4 foizi - gem.
• Gemoglobin faoliyatida asosiy rolni temir o'ynaydi. Gemoglobin molekulasida 4 ta temir atomlari mavjud

Qizil qon hujayralari gemolizining turlari

• Osmotik
• Mexanik
• Termik
• Biologik
• Kimyoviy

• Eritrotsit gemolizining elektron mikrografi

Qizil qon hujayralarining osmotik chidamliligi

• Yangi eritrotsitlarning minimal osmotik chidamligi 0,50-0,45% NaCl, maksimal 0,34-0,32% NaCl da kuzatiladi

• Bu turli tezlikda harakatlanadigan suyuqlik qatlamlari o'rtasida hosil bo'lgan ishqalanish kuchi. Shakllangan qon va plazma elementlari qon tomir to'shagida turli tezlikda harakat qilganligi sababli, yopishqoqlik bir marta ularga bog'liqdir. Ushbu ko'rsatkich viskometre yordamida aniqlanadi. Odatda, qonning Yopishqoqligi taxminan 5 (chunki suvning yopishqoqligi 1 ga teng).

E'tiboringiz uchun
raxmat!!!