Газиев Ф. Ш. Тошкент Давлат Шарқшунослик институти шанхай ҳамкорлик ташкилоти

ИҚТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ
№ 11, 2011
ХАЛҚАРО ИҚТИСОДИЁТ ВА ИҚТИСОДИЙ МУНОСАБАТЛАР/
МЕЖДУНАРОДНАЯ ЭКОНОМИКА И ЭКОНОМИЧЕСКИЕ ОТНОШЕНИЯ

---

вар айланаси даражаси тобора ўсиб бора-
ётганлигини қайд этмоқда (диаграмма 1).
Хитойнинг ШҲТ мамлакатлари билан 
савдо-иқтисодий алоқалари фаоллашуви 
унинг мазкур мамлакатлар билан инве-
стиция лойиҳаларида ҳам намоён бўлди.
ШҲТ мамлакатларига Хитой инвестици-
ялари бир неча марта ўсди (диаграмма 2).
2-диаграммадан кўринишича, агар 
2003 йилда Хитойнинг ШҲТ мамлакатла-
рига тўғридан-тўғри инвестициялари ати-
ги 59 млн. АҚШ долларини ташкил этган 
бўлса, 2010 йилда ушбу кўрсаткич 30,1 
млрд. АҚШ долларигача ўсди. 
Шанхай ҳамкорлик ташкилоти уму-
мий стратегиясининг муҳим бўғинини 
иқтисодий ҳамкорликни ривожлантириш, 
тажриба алмашиш ҳамда турли соҳаларда 
алоқаларни фаоллаштириш, терроризм 
ва трансчегаравий жиноятчиликка қарши 
курашни кучайтириш, глобал бошқарув 
тизими, жумладан жаҳон молия тизими-
ни ўзгартиришга кўмаклашиш, шунингдек 
барча ШҲТга аъзо-мамлакатларни изчил 
ривожлантиришга кўмаклашиш ташкил 
этади. Мазкур масалалар 2010 йил июнь 
ойида Тошкентда бўлиб ўтган ШҲТга аъзо-
давлатлар раҳбарлари Саммитида кўриб 
чиқилди. Саммит ишига Ўзбекистон раис-
лик қилди. Саммитда сўзга чиққан ХХР Ра-
иси Ху Цзиньтао шуни алоҳида таъкидлаб 
1 Исаджанов А.А. Внешнеэкономическая по-
литика Китая в условиях глобализации // «Халкаро 
муносабатлар», 1/2009.
ўтди: “... жаҳон молиявий инқирози шаро-
итида ШҲТга аъзо-мамлакатлар ишонч-
ни мустаҳкамлаши, бир-бирини қўллаб-
қувватлаши, ҳозирги қийинчиликларни 
биргаликда саъйи-ҳаракат орқали бар-
тараф этиши, сиёсий, иқтисодий, гумани-
тар соҳалар ҳамда хавфсизлик соҳасида 
прагматик ҳамкорликка ҳар томонла-
ма кўмаклашиши, ўз имкониятларини 
мустаҳкамлаши ва ташкилот доирасида ўз 
ишини муваффақиятли юритиши лозим”
2
ШҲТни 
иқтисодий 
жиҳатининг 
муҳимлиги олдинданоқ барча аъзо-
давлатлар томонидан эътироф этилган 
эди. Ташкилотни ташкил этиш тўғрисидаги 
декларацияда, унинг асосий ҳужжати – 
Хартиясида аниқ ёзилишича, ШҲТнинг 
асосий мақсадлари ҳамда у ҳал қилиши 
керак бўлган энг муҳим вазифаларидан 
бири бўлиб, регионда ҳар томонлама ва 
мувозанатлашган ўсиш, ижтимоий ҳамда 
маданий ривожлантиришга кўмаклашиш 
ҳисобланади.
Ҳозирги вақтда ШҲТнинг иқтисодий 
соҳасида фаол иш олиб борилмоқда. 
Иқтисодий 
ҳамкорликнинг 
асосий 
йўналиш 
ва 
мақсадлари 
регионал 
иқтисодий ҳамкорликнинг асосий мақсад 
ва йўналишлари, савдо ва инвестициялар 
соҳасида қулай шароит яратиш жараёни 
бошлангани тўғрисидаги Ҳукуматлараро 
2 Мелибаева Г.А. «Экономическое сотрудни-
чество Китая со странами Центральной Азии», Т. 
2010г.