G’azanachilikda axborot komplekslari va texnologiyalari

G’azanachilikda axborot komplekslari va texnologiyalari.

G’azna deganda davlat byudjeti tushunliadi. Qadimda ham podshohlarning g’aznasi mavjud bo’lib, ular soliqlar va turli yig’imlar hisobiga to’ldirilgan. Lekin zamonlar osha podshohliklar o’rnini davlat egallab murakkablashgan tizmlar va hayot turmish tarsi paydo bo’ldi. Endi davlat byudjetini to’ldirish ham murakkablashib qoldi ayniqsa rivojlanayotgan davlatlarda . G’aznachilik bu davlat byudjetini tog’ri yuritish deb qarasak adashmagan bo’lamiz. Undagi mablag’larni to’g’ri taqsimlash va sarflangan mablag’larni o’rnini to’ldirish kabi muhim vazifalar bor. Xo’sh hozirgi murakkab yangi davrda buni qanday amalga oshiramiz faqat soliqlardan tushgan tushumlar yetadimi? Yo’q albatta endi biz boshqa imkoniyatlarni qidirib topishimiz kerak. Tarixdagi eng muhim voqealardan biri 2008-2009 yillardagi moliyaviy inqiroz davrida AQSH G’aznachilik bozori Federal Rezerving uzoq muddatli g’aznachilik qimmatli qog’ozlarini keng ko’lamli sotib olish dasturlaridir ya’ni miqdoriy yumshatishdir. Tadqiqiotlar bo’yicha 2011 yil sentabr oyigacha Fed 1.19 $ trionli g’aznachilik obligatsiyalarini sotib olgan. Bu sotuv operatsiyalari boshlangan 2009 yilning mart oyidagi umumiy muomalaga chiqarilgan qimmatli qog’ozlarning 28% gat eng. Fed g’aznachilik obligatsiyalarini tog’rida to’g’ri emas aktiv menejerlar sug’urta kompaniyalari orqali sotib oladi, ammo 20ga yaqini boshlang’ich dilerlardir va ular Fed va bozor o’rtasidagi vositachilarning oligapoliyasi sifatida ishlaydi.

Aytmoqchi bo’ganim shuki, obligatsiya va aksiyalar islab chiqarish davlat byudjeti mablag’larini tezroq aylanishiga moddiy tanqislik bo’lmasligiga yordam beradi. Dunyo bo’yalab kuniga qanchadan qancha qimmatli qog’ozlar aylanadi, eng qizig’i ularning ko’pi online tarzda olib boriladi. Bu esa online to’lovlarni amalga oshirishni talab etadi. Lekin ming afsuslar bo’lsinki bizning davlatimiz barcha davlatlar o’zaro foydalanadigan xalqaro to’lov tizimlarini kirib kemaganligi. Takidlab o’tishim joizki qimmatli qog’ozlar bozori ham yetarlicha rivojlanmagan shuning uchun ham qimmatli qog’ozlarga bo’lgan munosabat juda pas.