Gapning ifoda maqsadi va emotsiyaga ko‘ra turlari

Gaplarning emotsianallikka ko’ra turlari. Emotsional gaplar undov gap deb ham yuritiladi.
Fikr kuchli his - hayajon bilan aytilgan gaplar undov gap deyiladi: Mana,
otangiz sohib sarkordan ibrat olsangiz-chi! (N.S.).
Darak, so'roq, buyruq gaplar his - hayajon bilan aytilsa, undov gapga aylanadi.Shunga ko'ra, undov gaplarning darak-undov, so'roq-undov, buyruq-undov turlarihosil bo'ladi.
Darak-undov gap: Hammamiz imtihonlarni muvaffaqiyatli topshirdik!
So'roq-undov gap: Axir, bog'dorchilik ishini yaxshi ko'rgan, butun umrini yangi bog'lar, yangi xil mevalari yaratishga bag'ishlagan odam uchun olti gektar yerdagi bog'dan ajralish osonmi?! (S.Z.)
Buyruq - undov gap. O'g'il - qizlaringizni o'qiting! (N.S.).
Undov gaplarda shodlik, quvonch, taajjub, qayg'u, afsuslanish, mamnunlik,tashakkur va rag'batlantirish, achinish, nafrat, his - hayajon ifoda qilinadi:Barakalla, barakalla, o'g'lim! (Tabrik). Obidjon - Tahsin va ofarin!
(Rag'batlantirish). Tavba! (Taajjub). Oh, oh, oh! Otangizga rahmat! Kamol toping,do'stim! (His - hayajon). Kuz payti qanday yaxshi!
Undov gap tuzilishida undov ohangining o'rni kattadir. Shu bilan birga,
quyidagi leksik va grammatik vositalar ham undov gaplarni hosil qilishda vositabo'ladi:
1) Qanday, naqadar kabi emotsional - kuchaytiruv ma'nosidagi so'zlar: Bahor qanday go'zal!
2) Undov so'zlar: Oh, bu qanday dahshat!
3) Ana, mana so'zlari: Mana Zulfiya! Bog'da tanho o'tirib, nima haqdadir
bosh qotiryapti.
4) Maxsus ohang: Bu yerning havosi - ana shunaqa sehrli havo! (Sh.R.).
Darak - undov, buyruq - undov gaplar oxiriga yozuvda undov belgisi, so'roq- undov gaplar oxiriga esa so'roq va undov belgilari qo'yiladi. Agar gap juda kuchli his - hayajon bilan aytilsa, ikki yoki undan ortiq undov belgisining qo'yilishi ham mumkin.