Gap bo'iaklari

Takrorlash uchun savol va topshiriqlar

1. 
   Gap bo'laklari deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   Gapning bosh bo'laklari qaysilar?
   
3. 
   Egani ta'riflang? Uning grammatik ma'nosi nima?
   
4. 
   Ega qanday so'zlar bilan ifodalanadi?
   
5. 
   Kesim deb nimaga aytiladi?
   
6. 
   Kesim qaysi so'z turkumlari bilan ifodalanadi?
   

Amaliy mashqlar

1. Gap egasini topish va uning qaysi so'z turkumi bilanifodalanishini ko'rsatish.

2. 
   Kesimni topib, turini ifodalanishini aniqlash.
   
3. 
   Ega bilan kesimning mosligini ko'rsatish.
   

Masalan: U bahorni kutdi intizor. (U.A.) U—ega, olmosh bilan ifodalangan, kutdi—kesim, fe'l bilan ifodalangan, fe'l kesim. ega bilan kesim III shaxs, birlik sonda moslashgan.

46-mashq. O'qing.Har bir gapdagi egani aniqlang, so'rog'i qaysi so'z turkumi bilan ifodalanganini ayting.

Bulut ko'kda urar charx,

Maysalar nish otar.

Quyosh tansiq nurini,

Sochib- sochib botadi.

2. Holi polvon ko'zlarini ochib. quloq'larini dikkaytirib, boygaquloq solmoqda edi. (S.A.) 3. Samovar senga yoqdimi, axir? (A.Q.)4. Tinchlik xalqlarimizning azaliy orzusidir. (Gazetadan.) 5. G'oya - inson tafakkurming mahsuli. (Milliy istiqlol g'oyasi kitobidan.) 6.0smonlarni to'ldirib samolyot uchib o'tdi. (Qo'shiq.) V.Yigitining-sarasi mard bo'lur. (Maqol.) 8. Har kimki yomon bo'lsa, jazo topqusidur. (Bobur.) 9. Tirishgan tog'dan oshar. (Maqol.) 10. Qi-mirlagan qir oshar. (Maqol.)

47-mashq. O'qing. Kesimlarni aniqlang, so'rog'I, turini ko'rsating. 1. Hali bugun ro'yi jahon she'r bo'lajak (U.A.) 2. Yo'l-chi oshxonaga kirdi (0.) 3.Yaxshining gapi moy, yomonning gapi loy (Maqol.) 4. Yer suygan - elda aziz (Maqol.) 5.Bu vatanning sevgan o'g'li -biz. (Gazetadan.) 6. Talabalar som - yigirmata. 7. Kurashmoq - o'rnak bo'lib yashamoq (M.)

48-mashq. Ushbu she'riy parchadagi bosh bo'laklarni aniqlang?

Farzand guldir ona bir bo'ston,

Shuning bilan olam guliston.

Naylayki ilojim yo'q, har go'shada yig'larman,

Tor o'ldi Xaziniyga Farg'ona tong otguncha.

(Xaziniy)