Гажк “Ўзбекистон темир йўллари”

8-rasm. RD modelining tashqi ko‘rinishi 
4. Ishni bajarish uchun topshiriq 
Topshiriq aniq sxema ko‘rinishida o‘qituvchi tomonidan beriladi. 
5. Ishni bajarish uslubi 
Laboratoriya ishini ishga tushirish uchun ish stolidagi «Импульсно-
проводная автоблокировка постоянного тока» yorlig‘iga sichqonchaning chap 
tugmachasi bilan ikki marta bosing. Sizning oldingizda laboratoriya ishi nomi bilan 
darcha ochiladi. 
6. Hisobotning mazmuni 
1. Rele ishi zanjiri bilan releli deshifrator sxemasini tasvirlash; 
2. O‘qituvchi tomonidan berilgan yo‘nalish bo‘yicha doimiy tokdagi impuls-
o‘tkazuvchanli avtoblokirovka sxemasini tasvirlash; 
3. Impuls-yo‘l relesi, yo‘l relesi, impuls relesi ishini tavsifini keltiring. 
Nazorat savollari: 
1.
ПИ va ПИ1 relelarida nima uchun sekinlashish kerak? 
2.
Nima uchun П rele kontakti ПИ rele obmotkasi bilan parallel 
bog‘langan? 
3.
Agar mazkur svetoforda yashil chiroq yonsa, ortda turgan svetoforga 
qanaqa ko‘rsatkich o‘tkaziladi? 
4.
Agar mazkur svetoforda qizil chiroq yonsa, ortda turgan svetoforga 
qanaqa ko‘rsatkich o‘tkaziladi? 
Laboratoriya ishi №7 
Impuls simli avtoblokirovkani aloqa liniyasi simlarini o’rganish. 

---

24 
1. Ishdan maqsad: 
1. O`zgarmas tokli Impulsli–kabelli avtoblokirovka sxemasini o`rganish 
(Chiziqli rele, olovli rele, svetoforlarni yoqish ). 
2. Umumiy ma`lumotlar
Chiziqli va signalli avtoblokirovka zanjirlari. 
Ikki yo`lli avtonom tortqili uchastkalarda o`zgarmas tokli impulsli rels 
zanjirli avtoblokirovka qo`llaniladi. O`tish svetoforlarida uch belgili signalizatsiya 
olish uchun ularni chiziqli zanjirlar orqali birlashtiriladi va unga tegishli chiziqli 
qurama rele L (neytral va qutbli yakorli). Bu relening kontakt sistemasi o`tish 
svetoforining 3ta chirog`ini shakl zanjirini nazorat qiladi.Tokning qutubini 
o`zgartirganda L relesi qisqa vaqtga neytral yakorni qo`yib yuboradi, va svetofor 
yonganda shu yakor orqali xavfli qizil chiroq porlashi xosil bo`ladi.Qizil chiroq 
porlashini chiqarib tashlash uchun, sekin ishlovchi, takrorlovchi neytral yakorli 
chiziqli rele ya`ni neytral tipli signalli rele qo`llaniladi. Chiziqli va signalli zanjirli 
avtoblokirovkada chiziqli va signalli relesi bilan o`tish svetoforlarini 3, 5, 7 bir 
yo`llidan ikki yo`lli uchastkada muvofiqlashtirish uchun quyidagi relelar mavjud: 
L-chiziqli , С –signalli; О – olovli; КО – qo`shimcha olovli rele.avtoblokirovka 
sxemasiga kiradi: Releli deshifraror, shu jumladan yo`l relesi - П; mayatnikli 
transmitter-МТ, rels zanjiri ta`minoti uchun o`zgarmas tokli implus ishlab 
chiqauvchi; Implusli yo`l relesi И, Rels zanjiriga boglangan va o`zgarmas tokli 
implus orqali ishlovchi.
Chiziqli va signalli zanjir avtoblokirovkasi xolati o`tish svetofori 3dan 
keyingi blok-uchastka 3Пda joylashishiga bog`liq. При зашунтированной 
рельсовой цепи 3П прекратилось импульсное питание реле И у светофора 1 
(на схеме не показано) и обесточилось путевое реле П, фиксирующее 
занятость блок-участка 3П. П rele kontakti bilan chiziqli zanjir L –OL ochildi, 
shu jumladan chiziqli rele L svetofor 3da. Ta`minot olmaganda L relesi neytral 
yakorni qo`yib yuboradi va 11-12 kontakt bilan signal relesi C o`chadi, C relesi 
yakorni tashlaydi, orqa kontaktlari 31-33 va 3 svetoforda qizil chiroq yonganda 51-
53 zanjir qulflanadi. Chiroq yonishini ketma-ket ulangan olovli rele O nazorat 
qiladi. O relesi qizib ketishi natijasida qo`shimcha olovli rele ishlab chiqara 
boshlaydi KO, uning kontaktlari dispetcherli nazorat zanjiriga ulangan.
Rels zanjiri 5П ning bo`sh xolati yo`l relesi qizigan kuchaygan xolatini 
nazorat qilib turadi. U releli deshifrator orqali bog`langan. Frontovoy kontaktlari 
11-12 va 21-22 bilan rele П chiziqli zanjir L-OL qulflanadi, qaysiki o`tish 
svetoforlari 3 va 5 ulaydigan. 3 svetoforda qizil chiroq yonganda chiziqli zanjir 
qulflanadi orqa kontakti rele C va frontovoy kontakti bilan rele O. Orqa kontaktlar 
bilan rele C 3 svetoforda qizil chiroq yonishini, oldi kontakt (фронтовой) orqali 
rele O xaqiqiy qizil yonishini nazorat qiladi. Shu kontaktlar orqali zanjir liniyasi 
orqali teskari qutbli tok oqadi, qaysiki chiziqli rele L svetofor 5 ishlab chiqargan. U 
neytral yakorni jalb qiladi va qutbli yakor o`tkazilgan kurinishga o`tkazadi. 
Qulflangan 11-12 neytral rele L kontakti orqali rele C ishlab chiqaradi. 31-32 rele 
C va 111-113 rele L kontaktlari svetofor 5da sariq chiroq yonishi zanjiri va u bilan 
ketma ket olovli rele O. 41-42 kontakti bilan rele C rele KO ketma ket qizil chiroq 
va chiroqning sovuq xolatlarda butunligi nazorat qilinadi.

---

25