3. Guruh rahbarining vazifalari va shaxsiy sifatlari.
Hozirgi davrda akademk litsey, kollej va undagi ukuv, tarbiya jamoa
oldiga juda katta ijtimoiy axamiyatga molik vazifalar kuyilmokda.
Akaedmik litsey yosh avlodning dunyokarashini tarkib toptirish,
goyaviy va siyosiy jixatdan chiniktirishi yuksak axlokiy fazilatga ega kilishi
mexnatga va ongli kasb tanlashga tayyorlash lozim. Bu vazifalarni xal kilishda
gurux raxbari muxim rol uynaydi. Chunki u bir gurux sharoitida tarbiyaviy
vazifalarni amalga oshirishga karatilgan ishlarni tashkil etadi va boshqaradi.
Guruh rahbarning ko’p kirrali vazifasi «Ta’lim tugrisida» gi Konun va «Kadrlar
tayyorlash milliy Dasturi»da. «O’quv yurti ichki nizomlari» da bayon kilingan
bulib, unda akademik litsey, kollej direktoriga, tarbiyaviy ishlarning
tashkilotchilariga, ukituvchilarga, ota-onalarga va gurux raxbarlariga tavsiyalar
berilgan; akliy, axlokiy, mexnat, yestetik a jismoniy tarbiyaning vazifai va
mazmuni guruxlarga nisbatan moslashtirilgan.
Ana shunga kura gurux raxbari kuyidagi vazifalarni bajaradi:
O’ziga yuklatilgan guruxda tarbiyaviy ishlarni amalga oshiradi.
Bu vazifan bajarishda u yolg’iz emas. Shu guruxda dars dars berayotgan
turli fan ukituvchilari bilan yakin xamkorlikda va ularga suyangan xolda
ukuvchilarda dunyokarash asoslarini shakllantiradi, axlok tarbiyasini amalga
oshiradi. Kamolot tashkiloti xamkorligida, muntazam suratda ularga tayanib va
kundalik ishda yorda uyushtirib talabalar bilan darsdan tashkaridagi xilma-xil
ishlarni tashkil etadi va gurux jamoasini mustaxkamlaydi.
Ukuvchilarning birligiga bulgan kizikishini va qobiliyatini ustirish, har bir
ukuvchining individual –ruxiy xususiyatini hisobga olgan holda kasbga yunaltirish
– guruh rahbarining alohida vazifasidir. Ayni paytda u har bir ukuvchining
sogligini mustahkamlashga ham e’tibor beradi.
Guruh rahbarining diqqat markazida talabalarning yuqori darajada
uzlashtirishini ta’minlash masalasi turadi. Buning uchun u har bir talabaning
kundalik uzlashtirishidan voqif bulib turadi, orqada qolayotganlarga uz vaqtida
kechiktirmay yordam uyushtiradi.
Guruhdagi talabalarning uz-uzini boshkarish ishlarini yunaltiradi, ular
ishtirokida guruh jamoasining ijtimoiy foydali ishlardagi ishtirokini ta’min etadi,
ukuv yurti mikyosida uyushtirilayotgan muhim tadbirlarda uz guruhining faol
qatnashishini ta’minlaydi.
Guruh talabalarining ota-onalari, korxonalar va muassasalardagi, turair
joylardagi oila va uquv yurtiga yordam beruvchi homiy mahallalar bilan yaqin
aloqa urnatadi.
Guruh rahbari shu guruhda dars berayotgan barcha fan ukituvchilari
urtasida, ukuvchilari urtasida, ukuv yurti bilan oila urtasida talabalarga nisbatan
yagona talablar o’rnatilishiga erishadi, ota-onalarga pedagogik bilimlar tarkatib,
oila bilan ukuv yurti urtasidagi aloqani mustahkamlaydi.
Guruh rahbari o’z guruhidagi turli hujjatlarning: guruh jurnali,
uo’quvchilarning reyting daftarchasi, shaxsiy hujjatlari, turli xil reja va
hisobotlarni yuritadi.
Ko’rinib turibdiki, vazifa keng va murakkab, ularni muvaffakiyatli hal
kilish guruh rahbarining shaxsiy sifatlariga ham boglikdir. Guruh rahbarlarining
shaxsiy sifatlariga qo’yiladigan talablar o’qituvchiga qo’yiladigan talablardan farq
qilmaydi. Lekin guruh rahbari asosiy tarbiyachi, bolalar ma’naviy jihatidan andoza
oladigan shaxs bulganligi uchun ham bu talablar uning shaxsiy fazilatiga aylanib
ketishi bilan tarbiyada alohida o’rin egallaydi.
Tarbiyaviysh ishlarning sifat va samaradorligi, avvalo tarbiyachining
goyaviy ishonchiga va siyosiy ongining darajasiga bogliq.
Guruh rahbari o’zining g’oyaviy-siyosiy ongini oshiradi. Bu guruh rahbariga
bolalarni onglilik ruhida tarbiyalashga, ular orasiga yot idealogiya va yomon
xulkning kirib borishiga karshi kurasha olishimkoniyatini bera oladi. Gurux
raxbarining axloqiy obrusi goyat darajada yuqori bulishi ham bu urinda muhimdir.
Gurux rahbari ana shundagina tarbiyaviyta’sir kuchiga ega buladi. Tarbiyachiningn
shaxsiy fazilatlari, ma’naviy kiyofasi ukuvchilar ongining va xulqining
shakllanishiga katta ta’sir ko’rsatadi. Guruh rahbari uchun kasbiy malaka va
kunikmalarga ega bulishning uzi yetarli emas. U o’z tarbiyaviy faoliyatida yuksak
darajadagi fukarolik fazilatlari, intizomi va odamiyligi, axloqiy sifatlari bilan xam
ta’sir o’tkazadi. Chunki tarbiyachilik talanti juda kup sifatlarni chukur bilish, keng
fikr doirasi, ishga jon dildan kungi qo’yish, bolalarga bo’lgan cheksiz muhabbat,
muomalada nazokatlilik, qalb yoshligi, serzavq, temperament, aql va odoblilik
namunasi, aloqada nazokat va sipolik, vazminlik va kamtarlik kabi fazilatlarning
bo’lishini takozo kiladi. Bunga yana tarbiyachilik texnikasi kushilsa ishda
muvaffakiyat ta’minlanishi tabiiydir. Tarbiyachilik texnikasi gurux raxbarining
asosiy kurolidir. Guruh rahbaridan madaniyat darajasining kengligi, pedagogik
odob talablariga rioya kilish, har bir talaba shaxsini inson sifatida hurmat kilish
bilan unga nisbatan talabchanlikni unutmaslik, tashkilotchilik malakalariga ega
bulish, uz malakasini tinimsiz oshirib borish bilan ishga ijodiy yondoshish talab
kilinadi. Muximi shundaki, guruh rahbarining uz bolalarda tarbiyalamokchi bulgan
goyaviy-axlokiy goyaga mos bulishi kerak. Tarbiyadagi oldiga kuyilayotgan
talablar tarbiyachi harakterda hamisha ham namoyon bulavermasligidadir.
Guruh rahbarining faol jamoatchi sifatida xamisha namuna kursatishi muxim
axamiyatga ega. Ayni vaqtda u kommunikativ (kattalar bilan xam, kichiklar bilan
ham tez aloqa urnata olish qobiliyatiga ega bo’lishi, ro’y berayotgan hodisalarni
faqat pedagogik qoidalarga boglab baholashgina emas, balki ruy berish sababiga
qarab hukm ham chikarishi pedagogik optimizmga, ijod kilish qobiliyatiga ega
bulishi kerak.
Guruh rahbari uquv yurtidagi eng unievrchal pedagogik hisoblanib, u
bajaradigan mehnatning
uochovi,
chegarasi yuq. Uning bilmagan ishi uddasidan
chika olmaydigan sohasi bo’lmaydi. Shu bilan bir qatorda u begaraz, xolis va
ta’masiz shaxs bulib, jamoatchilik asosida ishlaydi. Guruh rahbari pedagoglar, ota-
onalar va ukuvchilarni uzaro boglovi shaxs sifatida barcha tomonlarning nukai
nazarini hisobga olishi, harakatlarni bir markazga birlashtirishi, o’zaro
aloqalarning to’gri bulishiga ta’sir o’tkazishi va ayni vaqtda o’zining pozitsiyasini
anik ta’minlay olishi kerak. Bu esa donolikdir.
Mana shu fazilatlar guruh rahbarining tarbiyaviy ishlari samarasini
oshirishga va uning muvaffakiyatini ta’minlashga garov buladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |