G shaxmurova, I. Azimov, U. Raxmatov

Energiya almashinuvi va fotosintez bo‘yicha masala, mashqlar
Energiya almashinuvi va fotosintez mavzulari bo‘yicha masala va mashqlar yechish davomida o‘quvchilar energiya almashinuvi- parchalanish reaksiyalari yig‘indisi. Energiya almashinuvi bosqich- lari tayyorgarlik, kislorodsiz, kislorodli parchalanish. Almashinuv- ning kislorodli bosqichi. Siklda reaksiyalar, ulaming energiya hosil bo‘lishidagi roli. Kislorodli almashinuvning mitoxondriyalarda kechishi. Almashinuv reaksiyalarining yig‘indi tenglamasi kabi bilimlarini rivojlantirishga ega bo‘ladilar.
0‘quvchilar energiya almashinuvi va fotosintez mavzulari bo‘yicha masala va mashqlar yechish uchun fotosintez, avtotroflar va getereotroflar. Xloroplast fotosintezning moddiy asosini;
-xloroplastlaming tuzilishi haqidagi tasawurlar, membrananing tuzilishi. Fotosintezning yorug‘lik fazasi. Yorug‘lik kvantlaming reaksiya markazlariga bir yo‘nalishda uzatilishi. Elektronlaming NADF molekulalariga uzatilishi va ulaming qaytarilishi. ATF hosil bo‘lishi haqidagi;
-suvning fotolizi natijasida kislorod ajralishi va vodorod hosil bo‘lishi. Fotosintezning qorong‘ilik bosqichi. Karbonat angidrid gazi yutilishi va uning uglevodlargacha qaytarilishi. Sintezlanish jarayon- larida energiya va suv talab etilishi. Fotosintezning reaksiya tenlamasini yig‘indisi. Fotosintezning ahamiyati va uning mahsul- dorligini oshirish yo‘llari haqidagi bilimlarga egabo‘lishi kerak.
Energiya almashinuvi va fotosintez mavzulari bo‘yicha masala va mashqlar yechish davomida o‘quvchi metobolizm uch bosqichda amalga oshishini:

1. 
   tayyorgarlik bosqichi (ovqat hazm qilish kanalida va lizo- somada) kraxmal - glyukozaga aylanishini;
   
2. 
   kislorodsiz parchalanish (glikoliz) sitoplazmada amalga oshadi va glyukoza - pirouzum kislotaga aylanishini;
   
3. 
   kislorodli parchalanish “nafas olish” mitoxondriyada amalga oshib, pirouzum kislota-CC>2 +H2 O+ATF hosil bo‘lishini. Glyukoza to‘liq parchalanganda 38 molekula ATF hosil bo‘lishini kabi bilimlarga ega boTishi muhim ahamiyat kasb etadi.Quyida mavzuga oid masala yechish bo‘yicha namunalar bilan tanishamiz;