G shaxmurova, I. Azimov, U. Raxmatov

Jadvalni to‘ldiring.

Tur nomi	Oilasi	Ahamiyati
Oddiy jag‘-jag‘
Yerbag‘ir tugmachagul
Oddiy na‘matak
0‘tloq sebargasi
Zangori sachratqi

3. Quyidagi jadvalni berilgan oilalarga xos belgilar asosida

Oila	Belgilari	Javob
Burchoqdoshlar Ituzumdoshlar	Gullari qiyshiq Gul tojibarglari ostki tomondan qo‘shilgan Ko‘sak mevali Mevasi ikkita mevabargchani qo‘shilishi- dan hosil bo‘lgan, o‘rtasida to‘sig‘i yo‘q. Ko'pchilik o‘simliklari zaharli Ildizida tugunak bakteriyalari mavjud. Ko‘pchilik vakillarining mevasida oqsil miqdori ko‘p

2. 
   Topshiriqni o‘qib chiqing ushbu qatorlarda 1.3.4.6.8.9 va 2.5.7.10 berilgan o‘simlik belgilari qaysi gulli o‘simliklar sinfiga mansubligini aniqlang?
   

1. 
   0‘q ildiz
   
2. 
   Urug‘i bitta urug‘palladan iborat
   
3. 
   Gulida kosachabargi 5 ta, tojibargi 5 ta, changchisi 5 ta, urug‘- chisi 1 ta
   
4. 
   Bargi to‘rsimon tomirlanishga ega
   
5. 
   Popuk ildiz sistemali
   
6. 
   Po‘stloq va yog‘ochlik o‘rtasida kambiy joylashgan
   
7. 
   Barg tomirlanishi yoysimon yoki parallel
   
8. 
   Murtagi ikki urug‘pallali
   
9. 
   Gulida gulkosachabarg 4 ta, gultojibarg 4 ta, changchi 4+2, urug'chisi 1 ta
   
10. 
    Poyasi kambiysiz
    

5. Jadvalda berilgan bir urug‘pallali o‘simliklarni turkumlariga qaysi turlar kirishiga asoslanib to‘ldiring.

Turkum	Turlari
Bug‘doy
Sholi
Makkajo‘xori
Афа
Lola
Jo‘xori
Ajriq

6. Gulli o‘simliklarning morfologik belgilariga asoslanib jadval- ni to‘1 diring.

Tur nomi	Ildiz tuzilishi	Bargi	To‘pguli	Guli	Poyasi	Amaliy ahamiyati
Yovvoyi turp
Madaniy no‘xat
Qattiq bug'doy
Yovvoyi na’ma­ tak

7. Madaniy o‘?imliklaming navlari va amaliy ahamiyatiga oid

jilimlaringizga asoslanib ush		)u jadvalni to‘ldiring.
№	0‘simlik nomi	Uning navlari	Ahamiyati
1 -	Uzum
2	Kartoshka
3	Kungaboqar
4	G’o‘za

8. 
   Rasm yoki tablitsadan foydalangan holda jag‘-jag‘ning mor­fologik belgilariga asoslanib analiz qiling?
   

1. 
   Vegetativ organlarini o'rganing va tablitsani birinchi ustunini
   

to'ldirmg.

2. 
   Lupa yordamida gulini tuzilishini o‘rganing.
   
3. 
   Morfologik belgilari bo‘yicha o‘rganilgan o‘simlik qaysi
   

sinfga kirishi haqida xul	osa qiling.
0‘simlik qismlari	Shartli belgilari	Asosiy belgilari
Ildiz tizimi
Poyasining tuzilishi
Barg shakli
To‘pguli
Gul formulasi
Mevasining nomi
Hayotiy shakli

9. 
   Karamdoshlar oilasiga kiradigan yowoyi va madaniy holda o‘sadigan o‘simlik turkumlari va turlarini ayting.
   
10. 
    Jag‘-jag‘ o‘simligi uchun xos belgilarga nimalar kiradi? Bu o‘simlikning ahamiyatini tushuntiring.
    
11. 
    Tkki urug‘pallalilar sinfiga ... ta oilaga mansub ... dan ortiq- roq o‘simlik iurlari kiradi. 0‘zbekistonda esa bu sinfga ... oilaga ki- ruvchi ... ga yaqin o'simlik turi o‘sadi. Nuqtalar o‘miga kerakli sonlami qo‘ying.
    
12. 
    Karamdoshlar oilasining gulxayridoshlardan o‘xshashlik va farqli tomonlarini tahlil qiling.
    
13. 
    Oddiy na’matakning poyasi, bargi, guli, mevasi va amaliy ahamiyati uchun xos belgilar qanday ekanligi haqida ma’lumot bering.
    
14. 
    Ra’nodoshlar oilasiga mansub na’matak, olma, nok turkum- lariga nechtadan tur kiradi?
    
15. 
    Atirgulning yer yuzida 10000 ga yaqin navi mavjud, 0‘zbekistonda esa 340 ta navi uchraydi. 0‘zbekistondan boshqa yurtlarda atirgulning nechta navi uchrashini toping. Bu navlami 0‘zbekistonda o‘stirish uchun qanday ishlar amalga oshirilishi kerak? 0‘z fikringizni ayting va izohlang.
    
16. 
    Olma bilan nokning o‘xshashlik va farqli tomonlarini ayting?
    
17. 
    Sho‘radoshlar oilasiga nechtaga yaqin turkum va tur kiradi? Ra’nodoshlardan turkumlar va turlar soni jihatdan qanday farq qilishini hisoblab toping.
    
18. 
    Sho‘radoshlar oilasiga kiradigan asosiy turkumlami sanang. Bu turkumlami amaliy jihatidan ahamiyatini yoriting.
    
19. 
    Sho‘radoshlar oilasi vakillarini sahro, cho‘l va sho‘r yerlar- da o'sishga moslashganlik belgilari nimalardan iborat?
    
20. 
    Yerbag‘ir tugmachagulning hayotiy shakli, poya va bargi, guli, mevasi va dorivorlik hususiyati haqida ma’lumot bering.
    
21. 
    Gulxayridoshlar oilasiga kiradigan o‘simliklaming madaniy va yovvoyi vakillarini sanang?
    
22. 
    Jaydari g‘o‘za, meksika g‘o‘zasi ya misr g‘o‘zasini morfo- logik j ihatdan taqqoslang.
    
23. 
    Burchoqdoshlaming ildizi va gulining o‘ziga xos tuzilishi haqida ma’lumot bering. ;
    
24. 
    Burchoqdoshlar oilasiga mansub madaniy o'simliklar va yovvoyi o‘simliklaming asosiy vakillarini sanang. Ulaming tabiat- ,dagi va inson hayotidagi ahamiyatini tushuntiring.
    
25. 
    Burchoqdoshlar oilasiga mansub qaysi turkumlar 0‘zbekiston “Qizil kitobi”ga kiritilgan. Bu turkumlardan nechtadan tur “Qizil kitob”ga kiritilgan?
    
26. 
    Ituzumdoshlar oilasiga mansub o‘simliklaming asosiy mor- fologik belgilari haqida ma’lumot bering.
    
27. 
    Qora ituzumning poya, bargi, hayotiy shakli, mevasi va dorivorlik xususiyati haqida ma’lumot bering.
    
28. 
    Oshqovoq urug‘i tarkibida 50 % yog‘ bo'lishi ma’lum. Agar 10 litr oshqovoq umg‘i yog'ini olish uchun nechta meva kerak bo'ladi. Bitta oshqovoq mevasidan o'rtacha 400 gram urug‘ olinsa?
    
29. 
    Qoqidoshlar oilasiga Yer yuzida nechtaga yaqin turkumga mansub turlar kiradi? Ulaming nechtasi O'zbekiston hududida uch- raydi? Nechta turkum va tur bizda uchramasligini hisoblab toping.
    
30. 
    Qoqio'tdoshlaming gulkosachabargi, tojibargi, urug'chisi, changchisi va to'pguli uchun xos belgilami ayting.
    
31. 
    Moychechakdoshlar va suttikandoshlar oilasiga mansub o'simliklar haqida ma’lumot bering.
    
32. 
    Loladoshlar oilasi vakillarini vegetativ va generativ organ­lari haqida ma’lumot bering.
    
33. 
    Loladoshlar bilan piyozguldoshlarning o‘xshashlik va farqli tomonlarini taqqoslang. Javobingizni ilmiy jihatdan izohlang.
    
34. 
    Piyozdoshlarning iste’mol qilinadigan va manzarali sifatida ckiladigan vakillarini ta’riflang.
    
35. 
    Bug‘doydoshlarning ildizi, poyasi, bargi, guli va mevasiga xos belgilami ayting.
    
36. 
    Bug‘doydoshlar oilasiga kiradigan turkum va turlarga mi- sollar keltiring.
    
37. 
    Gulli o'simliklaming asosiy oilalariga mansub zaxarli o'simliklami sanang. Ular qaysi oilaga mansubligi va amaliy aha- miyatini jadval asosida bayon eting.
    
38. 
    Dorivor o‘simliklami sanang. Ular qaysi oilaga mansubligi va qanday kasalliklarga davo ekanligi tushuntiring.
    
39. 
    0‘simliklar sistematik birliklarini ketma-ketligini sxematik ravishda tasvirlang. 0‘simliklar dunyosi - oila - tur - sinf - turkum - bo‘lim. Berilgan sistematik birlMar to‘g‘rimi? Javobingizni izohlang?
    

40. Botanikadan olgan bilimlaringizga asoslanib ushbu jadvalni lo‘ldiring.

Oilalar	Gul formulasi	Tur va turkumlari	“Qizil kitob”ga kiritilgan turlar soni
Sho'radoshlar
Karamdoshlar
Ra’nodoshlar
Gulxayridoshlar
Burchoqdoshlar
Ituzumdoshlar
Qovoqdoshlar
Tokdoshlar
Qoqidosblar
Loladoshlar
Piyozdoshlar
Bug'doydoshlar

41. 
    Zig‘ir urug‘i tarkibida 40 % atrofida yog‘, chigit tarkibida esa 24-26 % yog‘ bo‘lishiga qaramay eng ko‘p miqdorda paxta moyi olinadi buning sababini tushuntiring.
    
42. 
    Shakarqamish tarkibida 18 %, osh lavlagi ildizmevasi tarki­bida esa 6 % shakar bor. Aytingchi bizning sharoitda qaysi biri ko'proq shakar beradi?
    
43. 
    Tozalangan guruch tarkibida 75 % kraxmal, 8 % oqsil, 15 % atrofida suv bo‘ladi. Bir tonna guruch tarkibida qancha oqsil va kraxmal bo'lishini hisoblab toping.
    
44. 
    Makkajo‘xori donining murtagi juda kuchli rivojlangan u makkajo‘xori doni og‘irligini 10-12 %, urug‘ hajmini esa 1/3 qismini egallaydi. Urug‘ qobig‘i esa don og‘irligini 6-7 % ini tashkil etadi. Bir tonna makkajo‘xori donini necha kilogrami don qobig‘iga, murtagiga to‘g‘ri keladi?
    
45. 
    Bambuk poyasining o‘sish tezligi turiga va yashash muhi- tiga bog‘liq. Ayrim bambuk turlari sharoit qulay bo‘lsa sutkasiga 50­90 sm gacha o‘sadi. Lekin o‘sish davri 40 kunni tashkil etadi.
    

' Urug‘dan yangi o‘sib chiqqan bambuk bu vaqt davomida necha metrga yetishi mumkin?

41. 
    Mahsuldorligiga ko‘ra 1 gektar maydondagi xlorella oqsili miqdori 10 gektar maydondagi kartoshkaga, 25 gektardagi bug‘doy oqsiliga to‘g‘ri keladi. Sizningcha xlorellani ko‘paytirishni qanday ijobiy tomonlari mavjud?
    
42. 
    Agar xlorella tarkibida 8-88 % gacha oqsil to‘plansa 1 t xlo- rellada qancha oqsil hosil bo‘lishini hisoblang.
    
43. 
    Agar xlorella hujayrasi tarkibida 37 % uglevod to‘plangan ,bo‘lsa 25 tonna xlorella tarkibida necha kg uglevod to‘plangan bo‘lardi?
    
44. 
    Xlorella quyosh nuri energiyasini 25-30 % ini, yuksak 0‘simliklar esa faqat 7-12 % ini o‘zlashtiradi. Aytingchi fotosintez mahsuldorligi qaysi birida yuqori bo'ladi?
    
45. 
    Qaysi suvo'tlari jinssiz, jinsiz va jinsiy, jinsiy va vegetativ usullarda ko'payadi? Har bir ko'payish usuliga ta’rif bering.
    
46. 
    Dengiz suvo‘tlarini tabiatdagi va inson hayotidagi ahamiya­tini yoriting.
    

/

41. 
    Sanoatda dengiz suvo‘tlaridan yod va brom olinadi. Lami- narining 1 kg kukunidan 5 grammdan 20 grammgacha yod olinadi. Bitta laminariyaning bo‘yi 12 metrgacha eni esa 10 sm dan 75 sm keladi. Faraz qilaylik, bir tup laminariyadan 1 kg kukun hosil bo‘lsa 5 tonna yod olish uchun necha tup laminariya sarf bo‘ladi? Lamina­riyaning saqlab qolish uchun qanday chora tadbirlami tavsiya etasiz.
    
42. 
    Yo'sinlaming jinssiz va jinsiy bo‘g‘inlaming gallanishi yo‘li bilan ko‘payishini sxematik ravishda bayon eting.
    
43. 
    Funariya, tortula (kampirqo‘rsoq), sfagnum (torf) yo‘sinlari- ning zararli tomonlari nimada? Javobingizni izohlang.
    
44. 
    Qirqbo‘g‘im bilan qirqquloqning o‘xshashlik farqli tomon­larini taqqoslang.
    

Testlar

1. 
   Quyidagi oilalarga mansub nechtadan tur “Qizil kitob”ga kiritilgan? 1-burchoqdoshlar; 2-qoqidoshlar; 3-yalpizdoshlar
   

a) 60 v) 50 g) 23 d) 25
A)l-a; 2-v; 3-g B)l-v; 2-d; 3-a C)l-v; 2-a; 3-d D)l-d ;2-g; 3-a

2. 
   Quyidagi viloyatlarda tarqalgan nechtaga yaqin turlar “Qizil kitob” ga kiritilgan?
   

1-Toshkent 2-Surxondaryo 3-Qashqadaryo 4-Buxoro 5- Farg‘ona 6-Jizzax. a)112 v)80 g)28 d)59 ye)24 j)21
A) 1 -v,2-a,3-d,4-e,5-g,6-j B)l-a,2-v,3-g,4-d,5-e,6-j
С) 1 -d,2-j ,3 -e,4-a,5-v,6-g D) 1 -a,2-j ,3-g,4-e,5-v,6-d

3. 
   “Qizil Kitob”ga kiritilgan o‘simliklami toping.
   

A) Buxoro ototsegiyasi, targ‘il lola B) Oloy xiloli, qo‘g‘a
C) Yalpiz, rayhon D) Yunona, sutlama

4. 
   Bundan 570-510 mln yillar oldin yer yuzida qaysi o‘simliklar hukmronlik qilgan?
   

A) Suv o‘tlar B) Psilofitlar C) Kuksoniyalar D) Riniyalar

5. 
   Dastlabki quruqlik o‘simliklari berilgan javobni toping.
   

1. 
   Laminariya, ulva, nemalion
   
2. 
   Psilofit, kuksoniya, riniya
   
3. 
   Paporotnik, qirqbo‘g‘im, bennetit
   
4. 
   Psilofit, kuksoniya, bennetit
   

6. 
   Bundan 430-400 mln yillar oldin qaysi 0‘simliklar paydo bo‘lgan?
   

A) Suv o‘tlar va yo‘sinlar B) Yo‘sinlar, qirqquloqsimonlar
C) Ochiq urug‘lilar D) Yopiq urug‘lilar

7. 
   Bundan 200 mln yillar oldin ochiq urug‘lilar qaysi o‘simlik- lardan kelib chiqqan?
   

A) Sporali qirqquloqlardan B) Urug‘li qirqquloqlardan C) Yopiq urug ‘ lilardan D) Yo ‘ sinlardan

8. 
   140 mln yillar oldin yopiq urug‘li 0‘simliklar qaysi o‘simlik- lardan kelib chiqqan?
   

A) Sporali qirqquloqlardan B) Urug‘li qirqquloqlardan C) Yopiq urug‘lilardan D) Yo‘sinlardan

9. 
   Yopiq urug‘lilar qaysi turkumga mansub o‘simliklardan ham kelib chiqqan degan fikrlar mavjud?
   

A) Psilofit B) Bennetit C) Archa D) Qarag‘ay

10. 
    Eng sodda gul tuzilishiga ega bo‘lgan o‘simlikni belgilang. A) Bennetit B) Magnoliya C) Kuksoniya D) Riniya
    
11. 
    Qaysi asarda Turkistonda uchraydigan 200 ga yaqin o‘sim- lik turi haqida ma’lumot berilgan?
    

A) Kitob As-Saydana fit-tib B) Kitob Al-qonun fit- tib C) Kitob ush-shifo D) Devonu lug‘otu turk

12. 
    “Turkiston florasi” asarini qaysi olim yozgan va unda nechta tur ko‘rsatilgan?
    

A) Ona bola Fedchenko, 4111 B) A.I Vvedenskiy, 4230 C) Y.P.Korovin, 8094 D) M.G Popov, 138 ta oila

13. 
    Vvedenskiy rahbarligida qaysi asar yozilgan?
    

1. 
   “0‘zbekiston florasi”
   
2. 
   “0‘rta Osiyo 0‘simliklar aniqlagichi”
   
3. 
   “Turkiston florasi”
   
4. 
   “0‘rta Osiyo va Qozog‘iston 0‘simliklar jamoasi”
   

14. 
    “0‘zbekiston florasi” nomli asarda nechta oilaga mansub nechta tur berilgan?
    

A)138;4230 B) 125; 8094 C)114; 4111 D)123; 4111

15. 
    0‘rta Osiyo 0‘simliklar aniqlagichida nechta oila, nechta turkum va nechta tur berilgan?
    

1. 
   125, 1151,8094 B) 138, 1151, 8097
   

С) 121,4111,4500 D) 125, 151,4230

16. 
    Qaysi olim “Farg‘ona vodiysi” o‘simliklari kitobini yozgan?
    

A) I.I Granitov B) Q.Zokirov С) M.M Orifxonova D) J.K Saidov

17. 
    Qaysi olim “G’arbi-janubiy Qizilqum o‘simliklar qoplami” kitobini yozdi?
    

A)I.I Granitov B) Q.Zokirov B) M.M Orifxonova D) J.K Saidov

18. 
    Qaysi olim 0‘rta Osiyo o‘simliklar qoplamini to‘rt pog‘o- naga (cho‘l, adir, tog‘, yaylov) bo‘lib o‘zganishni tavsiya etgan?
    

A)I.I Granitov B) Q.Zokirov C) M.M Orifxonova D) J.K Saidov

19. 
    0‘zbekistonda o'simliklar anatomiyasi, mofologiyasi va fi- ziologiyasi rivojlanishiga katta hissa qo'shgan olimni belgilang?
    

A)I.I Granitov B) Q.Zokirov C) M.M Orifxonova D) J.K Saidov

20. 
    0‘zbekistonpaleobotanikasinomli asar necha jilddan iborat?
    

A) 2 B)3 C)6 D)10

21. 
    “0‘zbekiston zamburug‘lari florasi” nomli monografiya necha tomdan iborat?
    

A) 4 B) 6 C) 8 D) 10

22. 
    Cho‘l o‘simliklar ekologiyasi nomli asar necha jildli?
    

A) 2 B) 4 C)3 D) 6

23. 
    Ochiq joylarda o‘sadigan gul va bargining jozibodorligi bilan ajralib turadigan daraxtlami belgilang?
    

l.Magnoliya 2.Lipa 3.Lola daraxti 4.Chinor 5.Eman 6.Kashtan 7.Shoyi akatsiya 8.Ko‘kterak 9.Qayrag‘och lO.Zarang 1 l.Oqqayin
A) 1,3,7,8 B) 1,2,5,6,7 C) 2,3,4,8,10,11 D) 2,4,5,8,9,10,11

24. 
    Guli ko‘rimsiz lekin quyuq soya beruvchi o‘simliklami belgilang?
    

l.Magnoliya 2.Lipa 3.Lola daraxti 4.Chinor 5.Eman 6.Kashtan 7.Shoyi akatsiya 8.Ko‘kterak 9.Qayrag‘och lO.Zarang 1 l.Oqqayin

1. 
   1,3,7,8 B) 1,2,5,6,7 C) 2,3,4,8,10,11 D) 2,4,5,8,9,10,11
   

25. 
    Guli bargi va shox-shabbalari bilan chiroy beruvchi butalar- ni belgilang?
    

1. 
   Atirgul, nastarin, shamshod, tobulg‘i
   
2. 
   Gortenziya, sallagul butasi, suriya gibuskusi,
   
3. 
   Yapon noki, budleya, tuya, budlenej, gortenziya
   
4. 
   Barchasi
   

26. 
    Ko‘p yillik o‘t o‘simliklami belgilang?
    

1. 
   Floks, xrizantema, niyzomgul
   
2. 
   Chinnigul, durugay gibiskus
   
3. 
   Kartoshkagul, sallagul
   
4. 
   Barcha javob to‘g‘ri
   

27. 
    Quyida berilgan o'simliklar qaysi paytda gullaydi?
    

1. 
   Sallagul 2. Floks 3. Xrizantema a)Bahorda v)Kuzda g)Yozda A) l-a,2-v,3-g B) l-a,2-g,3-v
   

C) l-v,2-g,3-a D) l-g,2-a,3-v

28. 
    Boshqa narsalarga ilashib o'sadigan bir yillik gulni belgi- lang?
    

A) Sallagul B) Shoyigul C) Sarsabil D) Kamaygul

29. 
    Lianalar berilgan javobni toping?-
    

1. 
   Tekoma, glitsiniya B) Nizomgul, gortenziya, budleya
   
2. 
   Lipa, tekoma, gibuskus D) Kaprifolga, floks, budlenej
   

30. 
    Qaysi o‘simlikildizpoyasi orqali ham ко‘payadi?
    

A) Nargiz B) Glodiolus S) Shoyigul D) Xirizantema

31. 
    Qaysi o‘simlikni albitsiya ham deyiladi?
    

A) Nastarin B) Lipa C) Shoyi akatsiya D) Magnoliya

32. 
    Piyozboshi orqali ham ko‘payadigan o‘simliklarni belgi- lang?
    

A) Nargiz, gladiolius B) Kartoshkagul, shoyigul

3. 
   Xrizantema, sallgui D) Gortenziya, budleya
   

33. 
    Mevasi uchun ekiladigan xona o'simliklarini belgilang?
    

A) Limon, apelsin B) Aloe, kalonxoe
C) Begoniya, kameliya D) Sarsabil, fikus

34. 
    Xona o‘simliklardan dorivor sifatida keng tarqalgan vakil - , larini toping? ,
    

A) Limon, apelsin B) Aloe, kalonxoe C) Begoniya, kameliya D) Sarsabil, fikus

• 
  35. Bizda xona o‘simliklaridan nechta oila, nechta turkumga mansub nechta tur tarqalgan?
  

A) 80; 160; 300 B) 60; 180; 300 C) 70; 160; 400 D) 80; 190; 300

36. 
    Qaysi turkum vakillari xonadonlarda keng tarqalgan?
    

1. 
   Sarsabil, qirquloq B) Paporotnik, fikus, binafsha
   

100. 
     Begoniya, aloe D)Barchasi