G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I

14.3.Qarama – qarshi yo‘nalishda o‘tadigan lahimlarga 
 yo‘nalish ko‘rsatish 
Qazish ishlarini tezlashtirish maqsadida asosan lahimlarni qarama – qarshi 
yo‘nalishda o‘tkaziladi. Bunday vaqtda lahimni bir vaqtning o‘zida ikkita yoki bir 
nechta nuqtadan boshlab o‘tkaziladi. Marksheyderlarning vazifasi ikki tomonlama 
qazib kelinayotgan lahimlarning kovjoyini loyiha asosida olib borilishini bir – biri 
bilan uchrashishini ta’minlashdan iborat. 
Ushbu masalani yechilishini misolda ko‘rib chiqamiz. 

---

258 
1 – misol. 
C va D kvershlagi o‘tilgan bo‘lsin. A va B kvershlagi loyiha bo‘yicha 
o‘tilishi talab qilinsin (14.7-rasm). 
CD kvershlagida I, II, III punktlar saqlanib qolgan bo‘lsin. Plan bo‘yicha A va 
B punktlarining koordinatalari (x
A
, y
A
), (x
B
, y
B
) ni aniqlaymiz. 
Marksheyderning vazifasi shu ikki nu qta A va B ni o‘rnini joyga ko‘chirish 
va lahimda ularni mahkamlab qo‘yish hisoblanadi. Shu maqsad bilan shtrekda 1 va 
2 nuqtalari orqali teodolit yo‘li o‘tkaziladi. 
O’lchangan burchak va uzunliklardan foydalanib I – 1, III – 2 tamon direksion 
burchagi va 1, 2 nuqtalarning koordinatalari (x
1
, y
1
), (x
2
, y
2
) hisoblab topiladi. Joyda 
A va B nuqtalarning o‘rnini ko‘rsatish uchun 
1

va 
2

burchaklarini va S
2A
, S
1B
tamon uzunliklari hisoblab topilishi kerak. Ularni quyidagi formulalar bilan hisoblab 
topiladi: 
2
2
2
x
x
y
y
tg
A
A
A
−
−
=
;
( )
( )
A
x
x
A
y
y
S
A
A
A
2
cos
2
sin
2
2
2
−
=
−
=
; 
( ) ( )
I
В
1
1
1



−
=
;
2
A
AB
A



−
=
; 
III
A
−
−
=
2
2
2



;
1
B
BA
B



−
=
; 
Joyda A va B punktlarini o‘rnatib shu nuqtaga teodolit qo‘yiladi va lambda 
A

va 


sanoq olinib A va B yo‘nalish ko‘rsatiladi.