G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I



Download 6,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet93/203
Sana19.05.2023
Hajmi6,42 Mb.
#941315
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   203
Bog'liq
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

9.4-rasm.Nisbiy 
balandlikni o`lchash 


135 
d)
Asbob ikki nuqta orasiga o’rnatilganligidan yer egriligining va atmosfera 
refraksiyasining ta`siri juda kamayadi.
e)
Asbob nivelirlanayotgan ikki nuqtaning qoq o’rtasiga o’rnatilganda asbob 
vizir o’qining gorizontal emasligi natijasida ro’y beradigan xatoning ta`siri 
bo’lmaydi. Bu o’rtadan nivelirlashning asosiy afzalligi bo’lib hisoblanadi.
O’lchov asboblarining ishidagi xatoni butunlay yo’qotib bo’lbaganligi singari, 
qanchalik sinchiklab tekshirilmasin, nivelirning vizir o’qini ham mutloq gorizontal 
holatga keltirib bo’lmaydi. Shu tufayli oldinga nivelirlashda reykadan (
b)
sanoq 
emas, balki sal noto’g’riroq sanoq: 
b`
=
 b+∆ 
olinishi mumkin (9.4-rasm, 
a
) bu xato 
nisbiy balandlikni aniqlash natijasiga ta`sir qiladi. Oldinga nivelirlashda xato (∆) ni 
yo’qotib bo’lmaydi. 
O’rtadan nivelirlashda o’lchash natijasiga bu xato deyarli ta`sir etmaydi. 
Masalan: qarash trubasi orqadagi reykaga vizirlanib sanoq olinganda ro’y bergan 
xato tufayli 
a
sanoq o’rniga (
a`=a+∆)
sanoq, oldindagi reykaga qarab sanoq 
olinganda esa (
b)
o’rniga (
b`=b+∆) 
sanoq olinadi (9.4-rasm, 
b
). shu sanoqlardan 
nisbiy balandlik hisoblab chiqariladi: 
h=a`-b
(
9.7

(a`)
va (
b) 
lar o’rniga ularning qiymatlari qo’yilsa
h=(a+∆)-(b+∆) 
bundan 
h=a+∆-b-∆
yoki 
h=a-b
(9.8) 
Shunday qilib, o’rtadan nivelirlashda asbobning vizir o’qi aniq gorizontal 
bo’lmaganligi sababli reykadan olingan sanoqdagi xato bir-biriga teng bo’ldi, ya`ni 
har ikkala reykadan olingan sanoqlar bir xil miqdorda o’zgaradi. Natijda ikki nuqta 
orasidagi nisbiy balandlik to’g’ri aniqlanadi.

Download 6,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   203




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish