G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I



Download 6,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet72/203
Sana19.05.2023
Hajmi6,42 Mb.
#941315
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   203
Bog'liq
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

8.4-rasm. Taglik 
 
8.5-rasm. Adilak 


105 
AOB) ning (O) nuqtasiga tegib o’tib gorizontal holatini egallaydi. Geodezik 
asboblarning asosiy o’qlarini gorizontal va vertikal holatga keltirishda adilakning 
shu hususiyatidan foydalaniladi. 
Adilak shkalasi bir bo’lagining burchak qiymati (2 mm) adilak bo’lak 
qiymati deb ataladi. Adilak bo’lak qiymati geodezik asboblarda asosan 1’ dan 2” 
gacha bo’ladi. Adilak bo’lak qiymati r” quyidagi formula yordamida topiladi: 
r" =
lρ"
R
=
2mm206265"
Rmm
(8.1)
bu yerda: l- adilak shkala bo’lagining chiziq uzunligi; R-adilak naychasi yoyining 
radiusi; ρ”-burchakning radian qiymati.Adilak bo’lak qiymati ma`lum bo’lsa, uning 
o’qi gorizontalga nisbatan qancha og’ishganligini bilish qiyin bo’lmaydi. Masalan, 
bo’lak qiymati 30” bo’lgan adilak pufakchasi nol punktdan ikki bo’lakka qochsa, 
adilak o’qi gorizontalga nisbatan 2×30”=60” og’ishgan bo’ladi va h.k. 
Adilak bo’lak qiymati adilakning sezgirlik darajasini ko’rsatadi. Adilak 
sezgirligi, ya`ni pufakchaning eng baland joyi tezda va aniq egallashi naycha ichki 
yuzasining silliqligiga, naycha ichidagi suyuqlikning hususiyatiga, pufakchaning 
uzunligiga, 
temperatura 
va 
boshqalarga 
bog’liq. 
Pufakchaning normal uzunligi 
odatda shkala uzunligining 0.3-0.5 
qismiga teng bo’lishi lozim. 
Adilak pufakchasiga temperatura 
katta 
ta`sir 
ko’rsatadi. 
Temperatura ta`sirini kamaytirish uchun ba`zi bir asboblarda adilak naychasining 
bir uchiga kamera 4 qilingan (8.5-rasm c). Bunday adilaklar kamerali adilak deb 
ataladi. Temperatura o’zgarishi kamerali adilaklarda pufakchaning uzunligiga 
sezilarli ta`sir etmaydi. Ba`zi geodezik asboblarda, chunonchi nivelirlarda adilak 
pufakchasining holati maxsus prizma yordamida kuzatib turiladi. 
Ayrim geodezik asboblarda silindrik adilak bilan birga sezgirligi kam 
bo’lgan doiraviy adilak ham ishlatiladi. Doiraviy adilak (8.6-rasm) ichki yuzasi 
 

Download 6,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   203




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish