G. R. Akramova

7. Qabul qilingan qarorni amalda tatbiq etish. Dastlabki konfliktni keltirib chiqargan sabablar yo‘qolmay, bajarilmagan va’dalar tufayli faqat kuchaygan bo‘lsa, qayta muzokaralar o‘tkazish ancha murakkab kechadi.

Kommunikatsiya to‘siqlari – o‘zaro muloqot qilayotgan hamkorlar o‘rtasida adekvat axborot uzatish yo‘lidagi ruhiy (psixologik) to‘siqlar. Kommunikatsiya jarayonida turli barerlar yuzaga kelishlari mumkin:

1. 
   tushunish (tushunmaslik) bareri;
   
2. 
   ijtimoiy-madaniy farqlarga oid barer;
   
3. 
   munosabatlar bareri.
   

Tushunish (tushunmaslik) barerining kelib chiqishi, odatda, ruhiy, hamda kelib chiqishi o‘zgacha turli-tuman sabablar bilan bog‘liq. Bu axborot uzatish kanalining o‘zidagi xatoliklar tufayli yuzaga kelishi mumkin – bu fonetik tushunmovchilik (tushunmaslik) deb nomlanadi. Fonetik tushunmaslik bareri (to‘sig‘i) tez va tushunarsiz so‘zlash (nutq) va ko‘p miqdordagi parazit-tovushlar ishtirokidagi nutq kabi omillar sababli paydo bo‘ladi. Shuningdek, muloqot ishtirokchilarining ma’nolar (tezauruslar) tizimidagi lingvistik farqlar tufayli kelib chiqadigan semantik tushunmaslik to‘siqlari ham mavjud. Shaxslararo normal kommunikatsiya yo‘liga stilistik to‘siq ham to‘g‘onoq bo‘lishi mumkin va u kommunikator nutq uslubi, muloqot vaziyati yoki resipientning hozirgi ruhiy holati nomuvofiq kelgan sharoitda yuzaga keladi. Shuningdek, mantiqiy tushunmaslik to‘sig‘i (bareri) ham mavjud bo‘lib, u kommunikator tomonidan taklif etilgan mulohaza yuritish mantiqi resipient idroki uchun juda murakkab yoki unga noto‘g‘ri bo‘lib tuyulgan hollarda paydo bo‘ladi.

Shu bilan birga ijtimoiy-madaniy, ya’ni ijtimoiy, siyosiy, diniy va kasb-hunarga oid farqlanishlar ham tushunmaslik sababi bo‘lib kelishi mumkin, chunki ular muloqot jarayonida qo‘llanadigan u yoki bu tushunchalar ning turlicha anglanishiga olib keladilar. Muloqot qilinayotgan hamkor(suhbatdoshi)ni muayyan kasb egasi, millat, jins vakili yoki ma’lum yoshdagi shaxs sifatida qabul qilish, idrok etishning o‘zi ham to‘siq vazifasini o‘tashi mumkin. Barer(to‘siq)ni olib tashlash yo‘lida kommunikatorning resipient nazaridagi obro‘-e’tibori ham muhim o‘rin tutadi.

Munosabat to‘siq(barer)lari – kommunikator va resipient o‘rtasidagi muloqot jarayonida yuzaga keladigan sof psixologik (ruhiy) hodisalar bo‘lib, ular qatoriga kommunikatorni yoqtirmaslik, unga nisbatan ishonchsizlikni ruhan kiritish mumkin bo‘lib, bularning bari uzatilayotgan axborotga ham ta’sir o‘tkazmay qolmaydi. Resipientga kelib tushayotgan har qanday axborot uning xulqi (o‘zini tutishi), fikri, qarashlari va istaklarini to‘liq yoki qisman o‘zgartirish maqsadida u yoki bu ta’sir ko‘rsatish elementiga ega bo‘ladi. Bu ma’noda kommunikativ to‘siq –ishtirokchilar o‘rtasidagi axborot almashinuvi jarayonida o‘tkaziladigan begona ruhiy ta’sirdan o‘ziga xos psixologik (ruhiy) himoyalanish shakli deb aytish mumkin. Kommunikatsiyalar teskari aloqa bog‘liqlik mavjud bo‘lgan jarayon sifatida konfliktda kommunikatsiya kanallarini o‘rnatishda: