G niyozov, M. Ahmedova pedagogika tarixidan seminar mashg

II. Muhit tozaligini saqlash va kasalliklarning
oldini olishga doir
1) Axlatlarni berkitish, ifloslangan joylarni tuproq, tosh, qum 
bilan ko‘mib tashlash, shu yo‘l bilan mikroblar o ‘ldirilgan yoki 
kamaygan.
2) Otash, issiqlik va sovuqlik ta ’siri bilan yo‘qotish, «Avesto"da 
otash poklovchi va ofatni ketkizuvchi vosita hisoblanadi. U bilan 
hatto kiyim-kechaklarni zararsizlantirish mumkin.
3) Kimyoviy yo‘l: kul, sirka, sharob, turli giyohlar (isfand — 
isiriq, mixak, sadaf, piyoz, aloe, sandal) tutatish yo‘li bilan. 
Bularning ko‘pi hozir ham mikroblarni o ‘ldiruvchidir.
4) Uy hayvonlarini boqish va k o ‘paytirish sharoitlarini 
yaxshilash, parranda va boshqa hayvonlarga behuda ozor bermaslik, 
ularning bemahal o ‘limiga sabab boMmaslik uqtirilgan. Shu bilan 
birga kasal tarqatadigan hayvon v a hashorotlami yo‘qotishga da’vat 
etilgan.
5) «Avesto»da issikliq, sovuq havo, ochlik, b o ‘kib ovqat eyish, 
ruhiy iztirob, buzilgan taom eyish, tozalikka rioya qilmaslik ko‘p 
kasalliklarning asosiy manbai deb topilgan.
6) Y uz-qo‘lni, sochni bir kunda bir necha marotaba yuvib 
yurishga d a ’vat qilish bilan d a stro ‘m ollar, tish tozalagich 
(misvok)ni qanday asrash yo‘llari ko'rsatilgan.
9

---

7) Soch va tirnoqlarni o ‘z vaqtida tozalab olib turish, ularni 
odamlar nazari va qadami tushmaydigan, parranda, it va mushuk 
kovlab olmaydigan darajadagi chuqurlikka ko‘mib tashlashni qat’iy 
talab qilingan.
III. «Avesto»da oila va ayol erki talqini
1) Nikohdan so'ng tomonlarning birida asabiy noqislik, telbalik 
alomati zohir bo‘Isa, ikkinchi tom on bu nikohdan voz kechish 
huquqiga ega.
2) Er erkaklik qobiliyatiga ega bo‘lmagan taqdirda ayol ajralish 
imkoniyatidan foydalana oladi.
3) Uch yil davomida ham er oilaning moddiy jihatini ta ’min- 
lashga ojizlik qilib, hatto ayolini boqa olmasa, xotin bunday erni 
tashlab keta oladi, ya’ni taloq qiladi.
4) Agar tom onlar bir-birlarining boshqa er va xotin bilan 
zino qil-ganlarini sezsa, bunday nikoh «harom» bo‘ladi hamda 
tom onlar bir-birlarini taloq qiladilar.
5) Agar xotinning hayoti er zulmidan xavf ostida qolsa, u 
o ‘z juftini taloq qila oladi.
6) Xotin o ‘z eridan qoniqmay, nojo‘ya, g‘ayrishar’iy xatti- 
harakatlar qilsa, erkak bunday ayoldan voz kecha oladi. Erkak 
kishi uylanish paytida oldingi xotinini bekitsa-yu, to ‘ydan keyin 
bu sir fosh bo‘lsa, bunday nikoh botil hisoblanadi.
7) Erkak yoki xotin Zardusht dinidan yuz o ‘girsa, ya’ni 
boshqa dinni qabul etsa, taloq vojibdir. Zardushtiylikda oila muqaddas 
sanalgani uchun boshqa sabablarga ko‘ra, jumladan ig'vo, tuhmat, 
er-xotinning o‘zaro kelishmovchiligiga, ota-ona bilan chiqisha 
olmaslik bahonasi bilan nikohning bekor qilinishiga yo‘l qo‘yil- 
magan. Xotin-qizlar orasida uchrab turadigan bo‘hton, chaqim- 
chilik, xusumat gunohi azim sifatida qattiq qoralangan, gap 
tashuvchi, ig‘vogarlar darra urish bilan jazolangan1.
1 
H. Hamidov.
«Avesto» fayzlari. — Т.: Abdulla Qodiriy nomidagi xalq merosi 
nashriyoti, 2001. — 31-bet.
10

---