G. N. Najmiddinova O’. U. Qurbonova

 
                                                Xitoy ta’lim tizimi 
 
Xitoy  Xalq  Respublikasi  –  dunyoning  eng  katta  davlatlaridan  biri  bo‘lib, 
uning  hududi  9,6  mln  kv.km  ga  teng.  Poytaxti:  Pekin.  Xitoy  aholisi  qariyib  1,5 
mld.kishiga  teng.  Aholining  90%  dan  oshig‘ini  –  xitoyliklar  (xan),  qolgan  qismini 
boshqa  millat  vakillari  chjuanlar,  uyg‘urlar,  mongollar,  tibetliklar,  xueylar, 
myaolar  va b.tashkil  etadi. 
Xitoy  Sharqiy  Osiyo  davlati.  Shimolda  Mongoliya  va  Rossiya  bilan, 
shimoliy-sharqda  Rossiya  va  Koreya  bilan,  janubda  –  Vetnam,  Birma,  Laos, 
Hindiston,  Butan  va  Nepal  bilan,  g‘arbda  –  Pokiston,  Afg‘oniston  va  Tojikiston 
bilan, shimoliy-g‘arbda  –  Qirg‘iziston va Qozog‘iston bilan chegaradosh. Sharqda 
Sariq    dengizi,  janubda  Janubiy  Xitoy  dengizi  bor.  3400  dan  ortiq  orolchalar 
mavjud.  Umumiy  maydoni  9,6  mln.  kv.  km.        Vaqti:  Toshkent  vaqtidan  3  soat 
oldin. 
Yirik  shaharlari:  Shanxay  (14,6  mln.  kishi),  Pekin  (12,4  mln.  kishi),  Tyanzin  (9,5 
mln. kishi)  va boshqalar.  
Bayram  va  dam  olish  kunlari:  1  yanvar  (Yangi  yil),  yanvar-fevral  (Xitoy 
kalendari  bo`yicha  yangi  yil,  Bahor  bayrami),  8  mart  (Xalqaro  xotin-qizlar 
bayrami),  12  mart  (Ko`chat  ekish  kuni),  1  may  (Xalqaro  mehnatkashlar  birdamligi 

---

 
104 
kuni),  4  may  (Xitoy  yoshlari  kuni),  1  iyun  (Xalqaro  bolalarni  himoya  qilish  kuni), 
1  avgust  (Xitoy  milliy  ozodlik  armiyasi  kuni),  10  sentabr  (O`qituvchilar  kuni),  1 
oktabr (XXR ta`limi  milliy  bayrami). 
Xitoy  ta'lim  tizimi  o`ziga  maktabgacha  ta'lim,  boshlang`ich  ta'lim,  to`liqsiz 
o`rta  ta'lim,  o`rta  ta'lim,  universitet,  aspirantura    bosqichlarini  qamrab olgan. Xitoy 
Xalq  Respublikasining  "Majburiy  ta'lim"  to`g`risidagi  qonuniga  muvofiq,  9-yillik 
ta'lim  davlat  tomonidan majburiydir.   
Xitoy  boshlang`ich  maktablarida  140  mln.ga  yaqin  bolalarni  o`qishi  yo`lga 
qo`yilgan.  Har  yili  boshlang`ich  maktablariga  6  yoshli  bolalarning  98.8%i  qabul 
qilinadi.  O`rta  maktablarda  60  mln.  o`quvchi  o`qiydi,  oliy  ta'lim  muassasalarida 
esa talabalar  soni 3 mln.  dan ortiqni tashkil  etadi.   
O`quv  yili  1  sentabrdan  boshlanib,  iyul  oyining  boshlarida  yakunlanadi. 
Ta'limda  talabalar  bilimini  baholash  uchun  kredit  tizimi  amal  qiladi.  O`quv 
jarayoniga  zamonaviy  axborot  texnologiyalari  va  innovatsion  pedagogik 
texnologiyalar  tatbiq qilingan.   
Xitoy ta‘lim  tizimi  quyidagi  bosqichlardan iborat:  
    - maktabgacha  ta‘lim;    
 - boshlang‘ich ta‘lim; 
- to‘liqsiz o‘rta ta‘lim; 
- to‘liq o‘rta ta‘lim(kasbiy  va maxsus ta‘lim); 
- universitet, 
 - aspirantura.