G. N. Najmiddinova O’. U. Qurbonova

4.5. Polsha ta’lim tizimi 
 

---

 
85 
1999  yil  Polshada  yangi  ta‘lim  reformasi  kuchga  kirdi.  U  o‘qitishning  
tashkiliy  tuzilishi  va  imtihonlar  tizimini  tubdan  o‘zgartirdi,  o‘qituvchilar  xizmat 
pog‘onasida  o‘sishining  yangi  tizimi  va  maktablarni  moliyalashtirish  usullarini 
kiritdi. 
Reformaning  asosiy tamoyillari  ishlab chiqildi.  Uning  mazmuni: 
•  O‘rta va oliy ta‘limni  keng yoyish; 
•  Ilmiy  dasturlarning  o‘zgarishiga  ko‘ra ta‘lim  sifatini  oshirishdan iborat. 
Shuningdek,  Reformaning  yangi  usullari  joriy  qilindi.  Yangi  maktab  tuzilmasi; 
umumiy  imtihon  tizimi;  o‘qituvchining  xizmat  pog‘onasidan  o‘sishi;  maktablarni 
moliyalashtirishning  yangi  tamoyillari;  dasturiy o‘zgarishlar  kiritish. 
Polshaning  zamonaviy  ta‘lim  tizimi  quyidagicha  tuzilgan  (1-chizma): 
maktabgacha  ta‘lim  (1  yil),  boshlang‘ich  ta‘lim  (6  yil),  gimnaziya  (3  yil),  kasbiy 
maktab  (2  yil),  Litsey  (3  yil),  Texnikum  (4  yil),  KMdan  keyingi  litsey    (2  yil), 
OO‘Yu (5 yil), Doktorlik  darajasini  olish (3 yil). 
Reformaga  asosan  dasturiy  o‘zgarishlar  qilindi.  O‘quvchilarning  ko‘nikma-
malakasi  va  fikrlashini  shakllantirishga  ko‘mak  beruvchi  yangi  dasturiy  asoslar 
kiritildi.  Imtihon  standartlari  ishlab  chiqildi.  O‘qituvchi  o‘qitish  dasturi  va 
darsliklarni  tanlash  yoki  o‘qitish  dasturini  mustaqil  yozish  imkoniyatiga  ega  bo‘ldi. 
Direktor  o‘quvchilar  xohishiga  ko‘ra  bir  necha  darslarni  kiritishi  mumkin  (turli 
to‘garaklar,  o‘lkashunoslik,  ekologiya  va  boshqa  o‘quv  fanlari  bo‘yicha 
mashg‘ulotlar).  Davlat  miqyosida  ishlab  chiqilgan,  bir  xil  baholash  tizimiga  ega 
bo‘lgan,  bir  turdagi  imtihonlar  kiritildi.  O‘qitish  bloklari  kiritildi  (masalan,  musiqa, 
san‘at va h.) 
 
 

---

 
86 
 
 
 
Mamlakatda  ta‘lim  tizimini  moliyalash  va  nazorat  qilish  gminlar  byudjetidan 
amalga  oshiriladi.  Boshlang‘ich  ta‘lim  va  gimnaziyalar  gminlar  byudjetidan 
moliyalashtiriladi  (gmin-Polshadagi  eng  kichik  ma‘muriy  birlik).  Gminlar 
o‘quvchilar  uchun  doimiy  dotatsiyalarni  oladilar.  Xususiy  maktablar  ochish 
imkoniyatlari  bor,  bunda  shaxsiy  pul  mablag‘laridan  tashqari  davlat  dotastiyasini 
ham  olish  mumkin.  Maktablar  ustidan  pedagogik  nazoratni  kuratoriyalar  amalga 
oshiradilar. 
 Maktabgacha tarbiya 
Majburiy  bir  yillik  maktabgacha  tayyorgarlik  bog‘chada  yoki  maktabda 
amalga  oshiriladi.