G. N. Maxmudova innovatsion iqtisodiyot

 
 
 
14
A. Oteuliev O’zbekistonda innovatsion faoliyatni rivojlantirish kontseptsiyasi asoslari 29.12.2017 | Son: 
№12(120)-2017 

---

37 
Oʻzbekistonda MITning rivojlanish bosqichlari 
1-bosqich (2012-2015 yy.). Mazkur bosqichning asosiy maqsadi – MIT 
anhanaviy va yangi segmentlarini, innovatsion faoliyat institutlari va 
mexanizmlarini birlashtirgan holda institutsional asosni mujassamlashtirish, 
alohida tizimlarda tuzish bilan ularga bir butun tizimli tavsif berish. 
Mazkur bosqichda ilgʻor xorijiy texnologiyalarni qarz olishga 
yoʻnaltirilish zarur boʻlib, ular iqtisodiyotni koʻlamli modernizatsiyalash va 
qayta jihozlashni ta’minlashlari zarur. Yirik korxonalar, kichik biznes va 
xususiy tadbirkorlikning amal qilish samaradorligini oshirish uchun 
texnologiyalarni ommaviy qarz olish bu jarayonni faollashtirish uchun 
javobgar boʻlgan Milliy innovatsion tizim unsurlarini shakllantirish pirovard 
oqibatda ularning raqobatbardoshligini oshirishni tahminlaydi. Ishlab 
chiqarishning ilgʻor usullarini joriy etish ilmiy tadqiqotlar ishlariga katta 
miqdorda investitsiyalar talab qiladi. CHunki qarz olingan texnologiyalar 
odatda yetarli ishlashga va retsipientning texnik va institutsional muhitiga 
moslashishga muhtoj. Iqtisodiyot qanchalik koʻp rivojlangan boʻlsa, 
shunchalik ilgʻor texnologiyalarni u qarz oladi 
2-bosqich (2016-2020 yy.). Oʻzbekiston MIT samarali amal qilishini 
ta’minlash va moslashtirish asosida dunyo global innovatsion tizimining 
uzviy qismi boʻlishi zarur. Bu kuchli raqobatbardosh texnologik platformalar 
va klasterlar yadrosini shakllantiradigan tizimli innovatsion loyihalarni 
amalga oshirishga; davlat xarajatlari salmogʻini kamaytirish va koʻproq 
ragʻbatlantirish 
bilvosita 
vositalaridan 
foydalanadigan 
xususiy 
investitsiyalarning oʻsishi; cheklangan miqdordagi loyihalarga resurslarni 
jamlash; risklarni taqsimlash asosida innovatsion sohada xalqaro 
kooperatsiyani rivojlantirishga qaratilgan. 
Istiqbolda ilm-fan va ilmiy xizmat koʻrsatish hamda mamlakat 
innovatsion tizimining jadal rivojlanishini ta’minlaydigan iqtisodiyot real 
sektorini qoʻllab-quvvatlash boʻyicha davlatning maqsadli faol siyosatini 
ishlab chiqish koʻzda tutilmoqda. 
Xalqaro talablarga mos yuqori texnologiyali tarmoqlarni rivojlantirish 
va innovatsion faollikni oshirish milliy iqtisodiyotning innovatsion 
rivojlanish strategiyasining yangi ustuvor yoʻnalishlarini belgilash uchun 
shart-sharoit yaratadi. Mavjud iqtisodiy oʻsish salohiyati va zahiralaridan 
kelib chiqib, yuqori texnologiyali tarmoqlar mahsulotlari ulushini 2010 

---

38 
yildagi 11,3% dan 2018 yilda 15% va 2020 yilda 31% gacha yetkazish 
prognoz qilingan, innovatsion mahsulotlar ishlab chiqarish salmogʻi esa 
yillar boʻyicha mos ravishda, 2,9% dan 15% va 22% gacha oʻsadi. 
Bu koʻrsatkichlarga erishish uchun katta investitsiya resurslari talab 
qilinadi. Ilmiy-texnik ishlarga xarajatlar 2018 yilda 2010 yilga nisbatan 
YaIMga nisbatan 1% gacha yoki 0,8 f.p.ga oʻsishi zarur. Ushbu koʻrsatkich 
2020 yilga borib innovatsion rivojlangan mamlakatlar koʻrsatkichiga 
yaqinlashgan holda YaIMning 3%iga yetishi mumkin. ITTKIga xarajatlarni 
oshirishda aksariyat qismi “ilm-fan-ishlab chiqarish” aloqasini kengaytirish 
orqali ilgʻor ilmiy-texnik ishlanmalarga qoʻyilmalarning ilgarilab oʻsishi 
hisobidan iqtisodiyot nodavlat sektori kiritishi kerak. Korxonalar va 
tashkilotlar tomonidan innovatsiyalarga sarflanayotgan xarajatlar ulushi 
0,4% dan 2018 yilda 2,8% gacha va 2020 yilga borib esa 5% gacha 
oshirilishi prognoz qilingan. 
Mamlakat innovatsion rivojlanishining uzoq va oʻrta muddatli 
maqsadlariga erishishni quyidagi tamoyillar asosida amalga oshirish koʻzda 
tutiladi: 
1. Byudjet mablagʻlarini asosiy yoʻnalishlarda ITTKIni moliyalashtirishga 
jamlash, bu fundamental bilimlarni kengaytirilgan takror ishlab chiqarishni 
va “inson kapitali”ning sifat darajasini oshirishni anglatadi. Kuchlarni 
ularning raqobatbardoshligini ta’minlash, jumladan, olinayotgan natijalar 
kapitallashgan qismi salmogʻini oshirish uchun ustuvor yoʻnalishlar boʻyicha 
amaliy ishlanmalarni bozor mahsulotiga aylantirishni ta’minlaydigan 
innovatsion infratuzilmani yaratishga jamlash zarur. 
2. Davlat-xususiy sherikligi mexanizmidan foydalanish. Amaliy ishlanmalar 
va innovatsion infratuzilmani yaratishni davlat ishtirokida amalga oshirish 
zarur, texnologik modernizatsiya esa koʻproq biznesning oʻzi tomonidan 
amalga oshirilishi lozim.