G‘. N. Mahmudov



Download 9,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet83/314
Sana16.01.2022
Hajmi9,8 Mb.
#375894
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   314
Bog'liq
2 5319092721493742197

 
1.4.10.
 
Akkumulatorlarning ishlatish jarayonidagi qarovi va ularning  
texnik  holatini  aniqlash 
 
   Akkumulatorlarning    xizmat  muddati,  asosan,  ularni  ishlatish  davrida 
belgilangan  qoida,  tadbir-amallarni  o’z  vaqtida  va  sifatli  o’tkazishga  bog‘liq.  Bu 
qoida, tadbir-amallar quyidagilarni o’z ichiga oladi: 
   -  muntazam  ravishda  qutb  quloqlarini  tozalab  ularga  texnik  vazelin  suriladi, 
batareyaning  ustki  qismi  10%  li  navshadir  spirti  eritmasi  bilan  tozalab  turiladi,  
batareyaning yaxshi  mahkamlanganligi tekshiriladi; 
   -  kamida  ikki  haftada  bir  marta  elektrolit  sathi  tekshiriladi    va  zarurat 
bo’yicha distillangan suv quyiladi; 
   -  kamida  1  oyda  bir  marta  elektrolit  zichligi  o’lchanadi  va  akkumulatorning  
razryadlanganlik  darajasi  aniqlanadi.  Agar  razryadlanganlik  darajasi  yozda  50% 
dan, qishda 25% dan ortiq bo’lsa, batareya darhol zaryadlashga qo’yiladi; 
   -  generator  kuchlanishining    qiymati  muntazam  ravishda  nazorat  qilinadi  va 
zarurat bo’yicha rostlanadi; 
   -  bir  yilda  1-2  marta  akkumulatorni      avtomobildan  olib,  tok  qiymati 
o’zgarmas bo’lgandagi zaryad usuli bilan to’la zaryadlash tavsiya qilinadi. 
   Elektrolit sathini o’lchash uchun akkumulatorbankasining tiqinlari ochiladi va 
unga  saqlovchi  to’siqqa  qadalguncha  ichki  diametri  3-4  mm  bo’lgan  shisha 
naycha  tushiriladi  (1.57-rasm).  So’ngra,  shisha  naychaning  ustki  tomoni  barmoq 
bilan  berkitiladi  va  akkumulatordan    chiqariladi.    Shisha    naychada    elektrolit 
sathiga  teng  bo’lgan  suyuqlik  ustunchasi  hosil  bo’ladi.  Akkumulyatordagi  
elektrolit  sathi  saqlovchi  to’siqdan  10-15  mm  yuqori  bo’lishi  kerak.  Agar 
elektrolit  sathi  bundan  past  bo’lsa,  akkumulatorga      distillangan  suv  quyiladi, 
yuqori  bo’lsa  -  ortiqcha  elektrolit  noksimon  rezinali  so’rg‘ich  bilan  olib 
tashlanadi. 
   Akkumulatorlarning    razryadlanganlik  darajasini  ikki  yo’l  bilan  aniqlash 
mumkin: elektrolit zichligi va akkumulator kuchlanishi orqali. 
   Akkumulyatordagi  elektrolit  zichligi,  odatda,  areometr  yoki  zichlik 
o’lchagich    bilan  o’lchanadi.  Elektrolit  zichligini  areometr  (1.58-rasm,a)  bilan  
o’lchash    uchun    uning    noksimon  rezinali    so’rg‘ichi   1    siqiladi  va  naychasi  5 
akkumulator    bankasiga  tushiriladi.  So’ngra  asta-sekin  so’rg‘ichni  bo’shatib 
densimetr  3    qalqib  chiqqunga  qadar  pipetkaga  2  elektrolit  so’riladi.  Shundan 


 
89 
keyin 
naychani 
akkumulatordan 
chiqarmasdan 
elektrolitning 
mavjud 
temperaturadagi  zichligi  o’lchanadi.  Elektrolit  zichligining  temperaturaga 
bog‘liqligini hisobga olib,  uni quyidagi ifoda  yordamida 25
0
С ga keltiriladi      
 

25
 =

o’lch 
- 0,7( 25 - t ) 
  
 
    Bunda   

25 
-  elektrolitning  25
0
С  ga  keltirilgan  zichligi,  kg/m
3
  ;   

o’lch 
  - 
elektrolitning  mavjud  temperaturada  o’lchangan  zichligi  kg/m
3

t
  -elektrolitning 
mavjud temperaturasi, 
0
С. 
 
   Akkumulatorning    razryadlanganlik  darajasi  quyidagi  ifoda  yordamida 
hisoblanadi: 
%
100
25




tr
tz
tz
r
D




 
 
    Bunda 
  D
r
    -  akkumulatorning    razryadlanganlik  darajasi,  %;   

tz 
-  
elektrolitning  akkumulator  to’la  zaryadlangandagi  zichligi,  kg/m
3
  ;   

tr
      - 
elektrolitning akkumulator to’la razryadlangandagi zichligi, kg/m
3
 . 
 
   O’rta Osiyo  iqlim sharoiti  uchun  yil bo’yi  

tz
 = 1,25...1,27

10
3   
kg/m
3
 , 

tr
 = 
1,09...1,11

 10
3
 kg/m
3
  qiymatlarga teng qilib olinadi. 
   Zichlik  o’lchagichning  (1.58-rasm,b)  plastmassadan  tayyorlangan  qobig‘i  6 
ichiga  massasi  turlicha  bo’lgan  qalqovichlar  7   joylashtirilgan.  Har  bir  qalqovich  
to’g‘risiga  unga  to’g‘ri  keladigan  zichlik    qiymati  yozilgan.  Elektrolit  zichligini 
o’lchash  uchun  noksimon  rezinali    so’rg‘ich  1  yordamida  zichlik  o’lchagich 
qobig‘i  ichiga  elektrolit  so’riladi.  Elektrolitning  zichligi,  yuqoriga  ko’tarilib 
1.57-rasm.  Ekektrolit  sathini 
o’lchash 
1.58-rasm. Elektrolit zichligini    o’lchash  
asboblari: 
a) areometr;   b) zichlik o’lchagich  


 
90 
chiqqan qalqovich orqali aniqlanadi. 
   Akkumulatorlar batareyasining razryadlanganlik darajasini  kuchlanish orqali 
aniqlash  uchun  ЛЭ-2,    ЛЭ-3  belgili  yuklama  sanchqilari  yoki  Э108,  Э107 
(elementlar 
aro 
tutashtirgichlari 
yashirin 
bo’lgan 
umumiy 
qopqog‘li 
akkumulatorlar  batareyasi    uchun)  belgili  akkumulatorsinov  asboblari  ishlatiladi.  
Э108  belgili  akkumulatorsinov  asbobi  sig‘imi    40-190 
A

soat
  bo’lgan 
akkumulatorlar  batareyasining  ishga  yaroqligini  tekshirish  imkonini  beradi. 
Tekshirishni  boshlashdan  avval,  sinov  asbobidagi  kontakt  gaykalar  yordamida 
akkumulator  sig‘imiga  mos  keladigan  yuklama  qarshiliklari  zanjirga  ulanadi. 
Tekshirish  vaqtida  sinov  asbobi  oyoqchalarining  uchi  akkumulatorning  
tashqariga chiqarilgan quloqlariga qattiq bosiladi (1.59-rasm) va 5  sekund oxirida 
voltmetr  ko’rsatishiga ko’ra kuchlanish aniqlanadi. 
   Ishga  yaroqli  akkumulatorning    kuchlanishi    1,7-1,8  V    chegarasida  bo’ladi. 
Kuchlanishning  qiymati    1,4-1,6  V    chegarasida  bo’lsa,  akkumulatorni        zaryad  
qilish  lozim.  Agar kuchlanish  1,4 V  dan  past bo’lsa, bunday akkumulyatorlarni 
tekshirish  va  zarurat  bo’yicha  ta’mirlash  zarur.  Akkumulatorning    alohida 
bankalaridagi    kuchlanish    bir-biridan    0,1  V    ga  farq    qilsa,  ular  
baravarlashtiruvchi  usulida    zaryadlash  lozim.  Ba’zan  o’lchash    boshlangan  
daqiqalarda    asbob  1,7-1,8  V  kuchlanishni  ko’rsatib,  o’lchashning  5  sekundiga  
kelib  kuchlanish  pasayib  ketadi.  Bu  akkumulator  plastinalarining  sulfatlanib 
qolganligining belgisidir. 
   Umumiy  qopqoqli  sig‘imi  190  A

soatgacha  bo’lgan  akkumulatorlarning  
kuchlanishi Э107 belgili sinov asbobi  (1.60-rasm)  yordamida o’lchanadi.  Uning  
kontakt  oyoqchalaridan  biri  uchi  o’tkir  shchup  bilan  almashtirilgan.  Umumiy 
qopqoqli,  12  V  li  akkumulatorning    yuklama  ostida  o’lchangan    kuchlanishi    5  
sekund  oxirida 8,9 V dan katta bo’lsa, u  ishga  yaroqli  hisoblanadi.   Kuchlanishi 
8,9 V dan kam bo’lgan akkumulatorlar batareyasi  nihoyat darajada razryadlangan 
1.59 - rasm. Э-108 belgili  
akkumulator- larning sinov asbobi 
1.60 - rasm. Э-107  belgili 
akkumulatorlar batareyasining  sinov 
asbobi 


 
91 
yoki unda jiddiy nosozlik mavjud bo’ladi. 
 

Download 9,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   314




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish