G‘. N. Mahmudov

tayyorlash  jarayonida  suvni  kislotaga    quyish    qat’iy  man  etiladi!
  Chunki,  bu 
holda  suvning  ustki  qatlamlari  juda  katta  tezlik  bilan  isib  ketadi  va  qaynaydi, 
kislota  bilan  birgalikda  atrofga  sachray  boshlaydi  va  kishi  terisiga  tushib  og‘ir 
kuyish jarohatlariga olib kelishi  mumkin. Shuning uchun  elektrolit  tayyorlashda  
faqat  kislota  suvga  ingichka  oqim  ko’rinishida  jildillatib  quyiladi  va  maxsus 
shisha  tayoqcha    yordamida  uzluksiz  aralashtirib  turiladi.  Elektrolit  tayyorlash 
uchun  ishlatiladigan  idishlarning  materiali  plastmassadan  yoki  sopoldan  bo’lishi 
tavsiya  qilinadi.  Shisha  idishlarning  elektrolit  tayyorlash  jarayonida  ajralib 
chiqadigan issiqlik ta’sirida yorilib ketish xavfi bor. 
   Elektrolit tayyorlashda  yoki uni akkumulatorga   quyishda tegishli  xavfsizlik 
choralari  ko’rilishi  zarur,  xususan  ko’zoynak  taqilishi,  rezina  qo’lqop  va  etik,  
kislotaga chidamli materialdan tayyorlangan etak yoki kostyum kiyilishi kerak. 
   Sof  kislotani  ishlatish  va  saqlash  o’ta  xavfli  bo’lganligi  sababli, 
avtokorxonalarda  odatda  zichligi 
1,4 

10  kg/m
3
  ga    teng  bo’lgan  kislotaning  
distillangan    suvdagi  eritmasi  ishlatiladi  va  bu  eritma  yordamida  zarur  zichlikka 
ega bo’lgan elektrolit tayyorlanadi. 1.4 - jadvalda iqlim sharoitlari turlicha bo’lgan 
mintaqalar  uchun  to’la  zaryadlangan    akkumulator  elektrolitlarining    zichligi 
keltirilgan. 
  Quruq  zaryadlangan  akkumulyatorlarga  quyilayotgan  elektrolit  temperaturasi 
+30
0
C  dan  ortiq  va  +15
0
C  dan  past  bo’lmasligi  zarur.  Elektrolitning  25
0
C  ga 
keltirilgan zichligi O’rta Osiyo iqlim sharoiti uchun yil davomida 1,25..... 1,27

10
3
 
kg/m
3
 oralig‘idagi qiymatlarda bo’lishi tavsiya qilinadi. 
   Quruq  zaryadlangan  akkumulyatorlarga  elektrolit  quyishdan  oldin,  hamma 
shamollatish  tuynuklari  ochilishi  va  akkumulatorga      havoni  kiritmaslik 
maqsadida qo’yilgan barcha narsalarni, xususan, tiqinlar tagidagi rezina lappaklar,  
yopishqoq  tasmalar  olib tashlanishi,  ba’zi tiqinlarning shamollatish tuynugidagi 
plastmassa quyilmalar (1.4-rasm) qirqib tashlanishi zarur. 
 
                                                                                                   
 

---

 
84 
 
 
 
   1.4 - jadval