G‘. N. Mahmudov

Avtomobil elektr jihozlari uchun uch turdagi elektr sxemalar mavjud: 
printsipial, ulanishlar va aralash. 
Printsipial  sxema  barcha  elektr  jihozlarining  birgalikda    ishlashi  haqida  to'la 
tasavvur  beradi.    U  elektr  jihozlarining  ishlash  printsipi  va  ularning  o'z  aro 
bog'lanishlarini  yaxshiroq  tushunish,  nosozliklarni  aniqlashni  osonlashtirish 
vazifasini  bajaradi.  Printsipial  sxemadan  rostlash,  nazorat  qilish  va  ta'mirlash 
ishlarini bajarishda foydalaniladi. 
Printsipial  sxemada  ba'zi  jihozlar  shartli  grafik  belgilar  ko'rinishida  berilib, 
ularda  elementlarni  ichki  ulanish  sxemalari  keltiriladi.  Sxemasi  murakkab 
(kuchlanish  rostlagichlari,  elektron  bloklar,  radiopriyomniklar  va  hokazo)  hamda 
vazifasi  aniq  bo'lgan  jihozlarning  (nazorat  –  o'lchov  asboblari,  tovush  signali  va 
hokazo) ichki ulanishlari ko'rsatilmasa ham bo'ladi. 
Printsipial  elektr  sxemalarda  asosiy  ta'minlovchi  zanjirlar  (musbat  qutb) 
gorizontal  joylashtiriladi.  Avtomobil  «massa»  sini  (manfiy  qutb)  ifodalovchi 
zanjir  eng  pastdagi  gorizontal  chiziq  bilan  ko'rsatiladi.  Iste'molchilar    musbat  va 
manfiy  qutblar  orasiga  joylashtiriladi.  Zarurat  bo'yicha  elektr  jihozlar  raqamlar 
yoki  o'tkazgich  rangi  bilan  belgilanadi.  Sxemada  ko'rsatilgan  elektr  jihozlarga 
harf-raqamli  yoki  raqamli  belgilar  qo'yilishi  kerak.  Jihozlarga  qo'yiladigan  tartib 
raqamlar sxemada o'ngdan-chapga va tepadan pastga qarab qo'yiladi. 
 

---

 
307