G‘. N. Mahmudov

,     I
Ch
  =  I
f
 
 
   Bunda 
  U
Ch
,  I
Ch
 
–    generatorning      chiziqli    kuchlanishi    va    toki; 
  U
f
,  I
f   
   
- 
1.4-rasm. Uch fazali ikki yarimdavrli to‘g’rilagich sxemasi 
 

---

 
13 
generatorning faza kuchlanishi va toki. 
 
   To‘g‘rilangan kuchlanish
  U
f
 ning pulsasiya  qilish chastotasi 
f ,
  generatorning 
o‘zgaruvchan kuchlanishi chastotasiga nisbatan  6  baravar ko‘p bo‘ladi: 
f  = 6f  =  6pn/60 = O,1 pn 
 
   To‘g‘rilangan  kuchlanishning  minimal  qiymati 
1,5U
f
 
  ga,  maksimal  qiymati 
esa 
1,73 U
f
 
  
ga teng. To‘g‘rilangan kuchlanishning pulsasiyasi 
 

U
d
 (1,73 - 1,5) U
f
  = 0,23 U
f
 
  ,    (1.3) 
 
   Pulsasiya  davri 
T/6
  bo‘lganda,to‘g‘rilangan  kuchlanishning  o‘rtacha  qiymati 
U
d
 quyidagi ifoda bilan aniqlanadi: 
 
U
T
d
Т
T



6
3
12
12
/
/
max
max
65
,
1
f
f
U
dt
t
Cos
U



  ,  ( 1.4 )    
 
   Integralni  aniqlashda  generator  rotorining  burchak  tezligi 

     ekanligini 
hisobga olish zarur. 
   To‘g‘rilangan kuchlanish pulsasiyasini uning o‘rtacha qiymati orqali ifodalash 
uchun (1.4) dagi 
U
Fmax
 qiymatini (1.3) ga qo‘yamiz. 
 
 U
d
 = 0,23 U
d
 / 1,65 = 0,139 U
d
  , 
 
   Masalan,  to‘g‘rilangan  kuchlanishning  o‘rtacha  qiymati 
U
d
  = 14V   
bo‘lganda, 
uning  pulsasiyasi 

U
d
=  1,95V
  ga  teng  bo‘ladi.  Bunda  to‘g‘rilangan 
kuchlanishning  maksimal  qiymati   
14,65V 
  ga,  minimal  qiymati  esa   
12,7V
    ga 
teng bo‘ladi. 
   To‘g‘rilagichga yuklama ulanganda o‘tadigan tok    
 
                                                                I
d
  =
yu
R
d
U
 , 
 
   Demak,  to‘g‘rilangan    tok  shakl  bo‘yicha  to‘g‘rilangan  kuchlanish  ko‘rini-
shiga ega bo‘ladi, ya’ni  
 I
d 
= U
d 
/ R
yu
  amplitudasi bilan pulsasiyalanadi.  
 
   To‘g‘rilangan tokning o‘rtacha qiymati 
         
I
d
 =  
6
12
12
3
0 955
Т
Id
Т
Т
Cos
t dt
Id
Id
max
/
/
max /
,
max







  ,       (1.5) 
 
   Yuqorida qayd qilingandek, har bir diod davrning   uchdan   bir qismiga  (
T/3
)  
teng  vaqt  davomida  tok  o‘tkazadi.  Bitta  dioddan  o‘tayotgan  tokning  o‘rtacha 
qiymati