85
Bunda
U
z
- akkumulatorqisqichlaridagi kuchlanish, V; E
b
- zaryadlanayotgan
batareyaning EYUKi, V;
R
b
- akkumulatorlar batareyasining ichki qarshiligi,
Om
.
Zaryadlash davomida tok qiymatini o’zgarmas holda saqlash va uni nazorat
qilish uchun akkumulatorlarga ketma-ket reostat
R
va ampermetr ulanadi.
Zaryadlash jarayoni bir yoki ikki bosqichda amalga oshirilishi mumkin. Bir
bosqichli jarayonning boshidan oxirigacha zaryadlash tokining qiymati
o’zgarmaydi va u 0,05C
20
ga teng bo’ladi (C
20
- akkumulatorning nominal
sig‘imi). Ikki bosqichli jarayonda, elektrolitda gaz ajralib chiqish boshlanguncha
akkumulator qiymati 0,15C
20
ga teng tok bilan zaryadlanadi (I bosqich). Bunda
akkumulatorning har bir bankasidagi kuchlanish 2,4 V gacha ortadi (1.55-
rasm,b). Shundan keyin, zaryadlash toki 2-3 marta kamaytiriladi va jarayon
0,05
C
20
ga teng tok bilan tugallanadi (II bosqich).
Ikki bosqichli zaryadlash jarayonining afzallik tomoni shundan iboratki,
birinchidan akkumulyatorlarni to’la zaryadlash uchun ketadigan vaqt tejaladi (I
bosqichda zaryadlash tokining oshirilishi hisobiga), ikkinchidan zaryadlash
oxirida elektrolitning qattiq "qaynab" ketishiga yo’l qo’yilmaydi (II bosqichda
zaryadlash tokini sezilarli darajada kamaytirish hisobiga) va natijada,
plastinalardagi aktiv massa muddatidan avval emirilishini oldi olinadi.
Kuchlanishi
U
tm
ga teng bo’lgan o’zgarmas tok manbaiga ketma-ket ulanishi
mumkin bo’lgan akkumulatorbankalarining soni (reostat qarshiligi
R=0
bo’lganda) quyidagicha aniqlanadi:
n
U
tm
2 7
,
;
Bunda,
U
tm
- o’zgarmas tok manbaining kuchlanishi, V ;
2,7
- zaryadlash
oxirida har bir akkumulatorelementiga to’g‘ri keladigan kuchlanish, V.
Zaryadlashga qo’yilayotgan akkumulatorbatareyalarning sig‘imi bir xil yoki
imkon boricha bir-biriga yaqin bo’lishi kerak, aks holda zaryadlash toki qiymatini
sig‘imi eng kichik bo’lgan batareya bo’yicha belgilashga to’g‘ri keladi va sig‘imi
1.55-rasm. Akkumulatorlar batareyasini tok qiymati o’zgarmas bo’lganda zaryad
qilish.
a) ulanish sxemasi, b) tavsifnomasi
86
katta bo’lgan batareyalar juda sekin
zaryadlanadi.
Tok qiymati o’zgarmas bo’lganda
zaryadlash,
hozirgi
vaqtda
akkumultorlarni zaryad qilishning asosiy
usuli hisoblanadi. Bu usul yordamida
akkumulyatorlarni to’la zaryadlashga
erishish
mumkin.
Bundan
tashqari,
zaryadlash tokining qiymatini ma’lum
chegarada tanlash, uni rostlab turish va
nazorat qilish imkoniyati borligi, yangi
akkumulyatorlarni birinchi bor zaryad
qilishda, plastinalari sulfatlanib qolgan
akkumulyatorlarni tiklashda juda qo’l
keladi.
Akkumulyatorlarni zaryadlash uchun
sarflanadigan vaqtning nisbatan ko’pligi,
zaryadlash davomida tok qiymatini doimo
nazorat qilish va rostlab turish zarurati -
bu usulning asosiy kamchiliklaridir.
Do'stlaringiz bilan baham: