G‘. N. Mahmudov

1000-1100
0
C
gacha qizdiradigan 
tok  o‘tkaziladi.  Bu  harorat  ta’sirida  sim  ustini  qoplagan  barcha  qurum  va 
    6.33-rasm. Termoanemometrik havo  o’lchagich 
1-pretsizion 
qarshilik; 
2-o’lchov 
elemen-ti; 
3-
termokompensatsion element; 4-barqrorlashtiruvchi to’r; 
5-plastmassali  qobiq;  6-ichki  o’lchov  quviri  (unga  1,2,3 
elementlar joylashtiriladi)  
 

---

 
286 
qasmoqlar    kuyib  ketadi  va  o‘lchagichning  barcha  metrologik  xususiyatlari 
tiklanadi. 
Kislorod  konsentratsiyasi  datchigi  (λ  ─  zond). 
Avtomobil  dvigatel-
larining  chiqindi  gazlardagi  zaxarli  moddalar-ning  miqdorini  kamaytirish 
muammosi  o‘ta  toksin  bo‘lgan  birikmalar,  birinchi  navbatda  uglerod  va  azot 
oksidlarini  zararsizlantirish  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  katta  hajmdagi  ishlarni  amalga 
oshirilishini  taqoza  qiladi.  Uch  tarkibli  katalitik 
zararsizlantirgich  bu  masalaniyetarli  darajada  hal 
qiladi,  lekin  uni  me’yorida  ishlashi  uchun  dvigatel 
stexiometrik  tarkibida  (α=1),  ya’ni  yonilg‘i-havo 
aralashmasining  nisbati  1:14,7  bo‘lgan  holda 
ishlashini ta’minlash talab etiladi.  
Bu  muammoni  hal  qilish  uchun  yonuvchi 
aralashmaning  hajmiy  tarkibini  chiqindi  gazlardagi 
kislorod  miqdoriga  ko‘ra  aniqlaydigan  maxsus 
datchik  ishlab  chiqilgan.  Datchik  dvigatelning 
chiqish  kollektoriga  o‘rnatilgan  bo‘lib,  chiqindi 
gazlar  tarkibida  kislorod  paydo  bo‘lganda  (α>1), 
datchik  kontaktlaridagi  kuchlanish  keskin  pasayadi. 
Agar  kislorod  miqdori  ortsa?  yonuvchi  aralashma 
stexiometrik  tarkibga  o‘ta  boshlaydi  (suyultirilgan 
holdan  boyitilgan  holga).  SHu  tariqa,  datchik  rele 
rejimida  ishlaydi  va  undan  yonilg‘ini  stexiometrik 
tarkibda  avtomatik  ravishda  ushlab  turish  uchun 
foydalaniladi. 
Kislorod  konsentratsiyasi  datchigi  quyidagicha 
tuzilgan (6.34-rasm). Datchikning sezuvchi elementi 
sifatida  sirkoniy  ikki  oksididan  (