G‘. N. Mahmudov

(0,2...0,3  kgs/sm
2
)
  kamayadi. 
Datchikning chiqish joyidagi kuchlanish esa  
1,3±0,2 V
 gacha pasayadi. Elektron 
boshqarish  bloki  bu  ma’lumot  asosida  purkalanayotgan  yonilg‘i  ulushini 
kamaytiradi. 
Drossel to‘liq ochilgan holda (IYOD katta yuklama bilan ishlaganda) kiritish 
kollektoridagi  bosimning  qiymati  atmosfera  bosimigacha 
(0,85....0,95  kgs/sm
2
)
 
ko‘tariladi.  Datchikning  chiqish  joyidagi  kuchlanish  esa 
4,6±2  V
  gacha 
ko‘tariladi. Elektron boshqarish bloki bu signal asosida purkalanayotgan  yonilg‘i 
ulushini oshiradi. 
 Drossel  to‘siqchasining  holati  datchigi. 
Drossel to‘siqchasining  holati  va 
uni  burilish  tezligini  aniqlash  uchun  Potensiometrli  datchiklardan  foydalaniladi 
(6.29-rasm).  Potensiometrli  datchikning  asosini  bir  nechta  kontakt  yo‘lkalariga 
ega bo‘lgan plenkali rezistor tashkil qiladi. Datchikning o‘qi bilan bog‘langan va 
u  bilan  birga  harakatlanuvchi  elastik  tok  uzatish  elementi  kontakt  yo‘lkalari 
bo‘ylab  sirpanadi.  Tok  uzatuvchi  element  drossel  to‘siqchasi  keskin  ochilganda 
signal  o‘zgarishini,  dvigatelning  salt  ishlashi  va  drossel  to‘siqchasining  holati 
haqidagi ma’lumotlarni uzatishni ta’minlaydi. 
Drossel  to‘siqchasining  holati  datchiklaridan  kontaktlar  dirilla-masdan  uzoq 
muddat  davomida  va  barqaror  ishlashi  talab  qilinadi.  Bu  talablarni  qondirish 
uchun yo‘lkachalar va tok uzatish elementining kontakt maydonchasi mustaxkam 
vayeyilishga chidamli materiallardan tayyorlanadi. 
Yonilg‘i  uzatish  tizimlarini  boshqarish  uchun  drossel  to‘siqchasining  holati 
haqidagi  ma’lumotdan  tashqari  uni  ochilish  tezligi  to‘g‘risidagi  ma’lumot  ham 
zarur,  chunki  aylanishlar  chastotasi  keskin  ortganda  dvigatelning  dinamik 
xususiyatlarini yaxshilash uchun yonilg‘i aralashmasini ma’lum darajada boyitish 
talab qilinadi. 
Oddiy  karburatorlarda  bu  jarayon  tezlatuvchi 
nasos 
yordamida  amalga 
oshiriladi,  elektron 
boshqaruvli  tizimlarida  esa  har  bir  uzatilayotgan 
yonilg‘i  ulushi  oshiriladi.  Buning  uchun  elektron 
boshqarish  blokiga  maxsus  moslamadan  drossel 
to‘siqchasini  ochilish  tezligiga  proporsional  bo‘lgan 
bir qator ilpulslar uzatiladi. 
Drossel  to‘siqchasining  holati  va  ochilish 
tezligi  datchiklari  drossel  to‘siqchasining  yoniga 
mahkamlangan bitta qobiq ichiga joylashtirilgan. 
Kontaktli  elektromexanik  datchiklarga  xos 
bo‘lgan  kamchiliklar  kontaktsiz  datchiklarda, 
xususan kod-lovchi diskli optoelektron datchik-larda 
bo‘lmaydi.  Pretsizion  kodlovchi  disklar  va  optik 
yoki  fotoelektr  mos-lamalarni  ishlatilishi  hisobiga 
bu turdagi datchiklar