G‘. N. Mahmudov

R=1.0...1.1  bar
)  va  forsunka  tirqishlari  o‘zgarmas  kattalikga  ega 
bo‘lganligi  sababli  forsunkaning  ochilib  turish  vaqti  purkalayotgan  yonilg‘i 
miqdorini  belgilaydi.  Yonilg‘i  purkash  daqiqasi  yonilg‘i-havo  aralashmasini  o‘t 
oldirish  daqiqasi  bilan  bir  vaqtda  sodir  bo‘ladi  (to‘rt  silindrli  IYOD  lar  uchun 
tirsakli valning har 108
0
 ga aylanganida). 
Shunday  qilib,  yonilg‘i-havo  aralashmasini  hosil  qilish  jarayoni  elektron 
boshqarilganda  o‘lchangan  havo  massasiga  puraklanayotgan  benzinni  yuqori 
aniqlik  bilan  me’yorlash  muammosi  juda  oson  hal  qilinadi,  lekin  pirovarda, 
yonilg‘ini  me’yorlashning  aniqligi  elektron  avtomatika  bilan  emas,  balki  kirish 
datchiklari  va  purkash  forsunkalarining  yasalish  aniqligi  va  funksional 
ishonchlilik darajasi bilan belgilanadi. 
6.13-rasm. Bir nuqtali  Mono-Jetronic yonilg‘i purkash tizimi: 
 1  –  yonilg‘i  nasosi;  2  –  yonilg‘i  baki;  3  –  yonilg‘i  filtri;  4  –  markaziy  forsunka;  5  –  havo 
o‘lchagich;  6  –  elektron  boshqarish  bloki;  7  –  qo‘shimcha  havo  klapani;  8  –drossel  to‘siqcha 
holati  datchigi; 9  – relelar  bloki;  10  –  o‘t  oldirish  kaliti; 11  –  akkumulyatorlar  batareyasi;  12  – 
datchik-taqsimlagich;  13  –  sovitish  suyuqligining  harorati  datchigi;  14  –  lyambda-zond;  15  – 
yonilg‘i bosimi  rostlagichi 
 

---

 
259 
Markaziy  purkash  forsunkasi  (6.14-rasm)  benzoklapan  bo‘lib,  u  EBBdan 
kelayotgan  elektr    impuls  yordamida  ochiladi.  Buni  amalga  oshirish  uchun 
forsunkaga  harakatlanuvchi  magnit  nayzali  solenoid  4  o‘rnatilgan.  Impulsli 
purkash tizimlari uchun klapanlarni yaratishdagi asosiy muammo – klapanlarning 
berkitish mexanizminiyetarli katta tezlik bilan ishlashini ta’minlashdan iborat. Bu 
muammo  solenoid  nayzasining  vaznini  kamaytirish,  boshqaruvchi  impuls 
signaldagi  tokning  qiymatini  oshirish,  qaytarish  prujinasini  3  ning  zarur 
elastikligini topish va purkash tirqishlari 1 ning shaklini tanlash hisobigayechiladi. 
Forsunka  tirqishlari  karnaysimon  kappilyar  quvirchalar  ko‘rinishida 
ishlangan bo‘lib, ularning soni odatda oltitadan kam bo‘lmaydi. Bunday tuzilishga 
ega  bo‘lgan  tirqish  uchidagi  burchak  yonilg‘ini  ham  karnaysimon  shaklda 
purkalanishini ta’minlaydi. 
Mono–Jetronic tizimining  markaziy forsunkasi purkagich tirqishlarini