G‘. N. Mahmudov

«L-Jetronic»  yonilg‘i  purkash  tizimi  quyidagicha  ishlaydi:
  elektr  benzin 
nasosi 2 yonilg‘ini bak 1 dan olib (6.12-rasm)  yonilg‘i tozalagich 3 orqali 
~0,25 
MPa
  bosim  bilan  taqsimlagich  quviri  4  ga  uzatadi.  Taqsimlagich  quviri  maxsus 
shlanglar  yordamida  ishchi  forsunkalar  9  bilan  tutashtirilgan.  Taqsimlagich 
quvirining  ikkinchi  uchiga  joylashtirilgan  bosim  rostlagichi  5  tizimdagi  yonilg‘i 
bosimini belgilangan qiymat darajasida ushlab turish va ortiqcha yonilg‘ini bak 1 
ga qaytarish uchun xizmat qiladi. SHu tarzda yonilg‘ini uzluksiz aylanib turishi va 
tizimda bug‘ tiqinlari hosil bo‘lmasligi ta’minlanadi.  
Purkalanayotgan  yonilg‘i  miqdori  elektron  boshqarish  bloki  7  tomonidan 
silindrlarga  kiritilayotgan  havo  xajmi,  bosimi  va  harorati,  shuningdek  tirsakli 
valning aylanishlar chastotasi, dvigatel yuklamasi va sovitish suyuqligi haroratini 
hisobga olgan holda aniqlanadi. 

---

 
254 
Silindrlarga kiritilayotgan  havoning xajmi, yonilg‘i  me’yorini belgilovchi 
asosiy omil hisoblanadi. Havo xajmi potensiometrli havo o‘lchagich yordamida 
aniqlanadi.  Kirib  kelayotgan  havo  oqimi  havo  o‘lchagichning  o‘lchov 
to‘siqchasini  ma’lum  burchakka  buradi  va  bu  burilish  burchagi  potensiometr 
yordamida  elektr  kuchlanish  ko‘rinishiga  keltiriladi.  Bu  elektr  signal  asosida 
EBB  dvigatelning  shu  ish  rejimiga  mos  keluvchi  yonilg‘i  miqdorini  aniqlaydi 
va  ishchi  forsunkalarning  elektromagnit  klapanlariga  yonilg‘ining  purkalish 
davomiyligini  belgilovchi  impulslarni  yuboradi.  Kiritish  klapanlarining  qaysi 
holatda  bo‘lishidan  qat’iy  nazar  dvigatel  tirsakli  valining  bir  yoki  ikki 
aylanishida  injektorlar  tegishli  yonilg‘i  ulushini  kiritish  kollektoriga 
6.12-rasm. "
L-Jetronic
" yonilg‘i purkash tizimining  tarkibiy  sxemasi 
1- yonilg‘i baki 2- yonilg‘i nasosi, 3 – yonilg‘ini mayin tozalash  filtri, 4 – taqsimlash quviri, 5 –
yonilg‘i bosimining rostlagichi; 6- ishchi forsunka (injektor);    7- ishga tushirish forsunkasi; 8 –salt 
yurishda  aralashmaning    miqdor  vinti;  9-  drossel  to‘siqchasi;  10  –  drossel  to‘siqchasining  holati 
datchigi; 11- qo‘shimcha havo klapani; 12 –havo o‘lchagich; 13- salt yurishda aralashmaning  sifat 
(tarkib) vinti; 14 - - termorele; 15 - sovutish suyuqligini harorati datchigi; 16-datchik-taqsimlagich; 
17  –  akkumulyatorlar    batareyasi;  18  –  o‘t  oldirish  kaliti;    19  –  relelar  bloki;  20-  elektron 
boshqarish bloki; 
 

---

 
255 
purkaydilar. 
Purkash  daqiqasida  kiritish  klapan  yopiq  holatda  bo‘lsa  yonilg‘i  klapan 
oldidagi  bo‘shliqda  to‘planadi  va  klapanning  keyingi  ochilishida  silindrga  havo 
bilan birgalikda kiradi.  
Qo‘shimcha havo uzatish klapani 13 drossel to‘siqchasiga parallel ishlangan 
havo  kanaliga  o‘rnatilgan  bo‘lib,  sovuq  dvigatelni  ishga  tushirish  va  qizdirishda 
dvigatelga  qo‘shimcha  havo  uzatadi  va  tirsakli  valning  aylanish  chastotasini 
oshirish imkonini beradi. 
Sovuq  dvigatelni  ishga  tushirishniyengillatish  uchun,  yuqorida  ko‘rilgan 
purkash  tizimlaridagi  kabi  «
L-Jetronic
»  tizimida  ham  ishga  tushirish  forsunkasi 
11  ishlatiladi.  Ishga  tushirish  forsunkasining  ochilish  davomiyligi  sovitish 
suyuqligining haroratiga bog‘liq bo‘lib uni termorele 14 belgilaydi. 
«
L-Jetronic
»  tizimida  sovuq  havoning  zichligi  issiq  havonikidan  yuqori 
ekanligi  hisobga  olingan.  So‘rilayotgan  havo  harorati  qanchalik  katta  bo‘lsa, 
silindrlarni  to‘lish  darajasi  shunchalik  past  bo‘ladi.  Havo  harorati  haqidagi 
ma’lumot EBB ga havo o‘lchagich ichiga joylashtirilgan temperatura datchigidan 
keladi. 
«
L-Jetronic
»  tizimidagi  havo  o‘lchagich  quyidagicha  ishlaydi.  Havo  oqimi 
to‘g‘ri burchakli shaklga ega bo‘lgan o‘lchovchi to‘siqchaga ta’sir qiladi. Maxsus 
kanaldagi  o‘qqa  joylashtirilgan  to‘siqchaning  burilishi  potensiometr  yordamida 
kuchlanishga  aylantiriladi.  Potensiometr  kontakt  yo‘lakchalarga  parallel  ulangan 
rezistorlar  zanjiridan  iborat  moslamadir.  Havo  oqimining  o‘lchov  to‘siqchasiga 
ta’siri prujina yordamida muvozanatlashtiriladi. 
O‘lchov  plastinaning  tebranishini  so‘ndirish  uchun  havo  o‘lchagichda 
maxsus  dempfer    ko‘zda  tutilgan.  Dempfer  plastinasi    o‘lchov  plastinasi  bilan 
yaxlit qilib ishlangan. Dempfer kamerasidagi siqilgan havoning  plastinaga ta’siri 
o‘lchov plastinani keskin tebranishga yo‘l qo‘ymaydi. 
Havo  o‘lchagichning  kirish  joyida  temperatura  datchigi    o‘rnatilgan.  Havo 
o‘lchagichning  yuqori  qismida  yonilg‘i  aralashmasining  sifat  vinti    o‘rnatilgan 
aylanma kanal  joylashtirilgan.