G‘. M. Milliy iqtisodiyotda axborot tizimlar va texnologiyalar

Iqtisodiy axborot tizimlarida axborotlarni himoyalash usullari

Hozirgi kunda axborot-kommunikatsiya tizimlariga bo‘ladigan tahdidlar, ruxsatsiz tizimga kirish holatlari turli xil yo‘llar bilan amalga oshirilishiga javoban xavfsizlikni ta’minlash turli xil usullar va vositalar yordamida amalga oshirilmoqda.
Axborot xavfsizligini ta’minlash deganda axborotni xavfsizligini ma’muriy, texnik va texnologik himoyalash tushuniladi.
Axborot xavfsizligi tushunchasi. O‘zbekiston Respublikasi ( 12.12.2002-y. N 439-II ) “Axborot erkinligi prinsiplari va kafolatlari to‘g‘risida” gi qonunda quyidagi tushunchalar keltirilgan:
axborot - manbalari va taqdim etilish shaklidan qat’i nazar shaxslar, predmetlar, faktlar, voqealar, hodisalar va jarayonlar to‘јrisidagi ma’lumotlar;
axborot mulkdori - o‘z mablaјiga yoki boshqa qonuniy yo‘l bilan olingan axborotga egalik qiluvchi, undan foydalanuvchi va uni tasarruf etuvchi yuridik yoki jismoniy shaxs;
axborotni muhofaza etish - axborot borasidagi xavfsizlikka taqdidlarning oldini olish va ularning oqibatlarini bartaraf etish chora- tadbirlari;
axborot resurslari - alohida hujjatlar, hujjatlarning alohida to‘plamlari, axborot tizimlaridagi (kutubxonalardagi, arxivlardagi, fondlardagi, ma’lumotlar banklaridagi va boshqa axborot tizimlaridagi) hujjatlar va hujjatlarning to‘plamlari;
axborot borasidagi xavfsizlik - axborot sohasida shaxs, jamiyat va davlat manfaatlarining himoyalanganlik holati;
Axborot xavfsizligi nuqtayi nazaridan axborotni quyidagicha turkumlash mumkin:

• 
  maxfiylik — aniq bir axborotga faqat tegishli shaxslar doirasigina kirishi mumkinligi, ya’ni foydalanilishi qonuniy hujjatlarga muvofiq cheklab qo‘yilib, hujjatlashtirilganligi kafolati. Bu bandning buzilishi o‘g‘irlik yoki axborotni oshkor qilish, deyiladi;
  
• 
  konfidentsiallik (lotin confedihta-ishonch) — inshonchliligi, tarqatilishi mumkin emasligi, maxfiyligi kafolati;
  
•