G. M. K. Djabbarova, Z. A. Mamatova, U. R. Yusupova, I. I. Karimova, S. O. Mirzakulov oliy nerv faoliyati va



Download 3,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/126
Sana25.02.2022
Hajmi3,11 Mb.
#463247
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   126
Bog'liq
fayl 1865 20210918

Spinal karaxtlik (shok). 
Orqa miya birdan 
bo‗yinning yuqori qismidan kesilsa, yoki jarohat 
olsa o‗tsa avval orqa miyaning deyarli barcha 
funksiyalari, shu jumladan orqa miya reflekslari 
ham o‗sha zahoti yo‗qola boshlaydi. Bu reaksiya 
spinal karaxtlik 
deyiladi. Bu reaksiyaning sababi 
shundaki, spinal neyronlarning normal faolligi ko‗p jihatdan orqa miyaning doimiy 
tonusli qo‗zg‗alishiga bog‗liqligidir. Bu qo‗zg‗alish unga yuqori markazlardan pastga 
tushuvchi asab tolalari bo‗ylab, ayniqsa, retikulospinal, vestibulospinal va 
kortikospinal traktlardan, keladigan impulslar ta‘sirida ro‗y beradi. Bir necha soat 
yoki hafta davomida spinal neyronlarning qo‗zg‗aluvchanligi asta-sekin tiklanadi. Bu 
barcha neyronlar uchun xos bo‗lgan xossadir, ya‘ni ular yengillashtiruvchi 
impulslarni 
manbaini 
yo‗qotganidan 
so‗ng 
o‗zining 
shaxsiy 
tabiiy 
qo‗zg‗aluvchanligini oshiradi va shu yo‗l bilan yo‗qotganini o‗rnini to‗ldiradi. 
Ko‗plab noprimatlarda orqa miya markazlarining normaga qaytishi uchun bir necha 


62 
soatdan bir necha sutkagacha kerak bo‗ladi. Biroq odamda tiklanish bir necha haftaga 
cho‗ziladi, ba‘zida esa tiklanmaydi. Boshqa hollarda esa, aksincha, haddan ortiq 
tiklanadi va buning natijasida orqa miyaning qisman yoki barcha funksiyalari 
ortiqcha qo‗zg‗algan holatda bo‗ladi. Quyida spinal funksiyalardan ayrimlarini, 
ayniqsa spinal karaxtlik vaqtida yoki undan keyin aziyat chekadiganlarning, sanab 
o‗tamiz:
1. Spinal karaxtlik boshlanganda darhol va ancha sezilarli darajada arterial 
bosim tushib ketadi (40 mm sim. ust.gacha). Bu simpatik asab tizimining faolligini 
deyarli to‗liq bloklanganligini ko‗rsatadi. Bosim odatda bir necha kun ichida normaga 
qaytadi (hattoki odamda ham).
2. Orqa miyada birlashgan skelet mushaklarining barcha reflekslari 
karaxtlikning birinchi bosqichida bloklanadi. Ushbu reflekslarni hayvonlarda 
tiklanish uchun bir necha soatdan bir necha kungacha; odamlar uchun - 2 haftadan 
bir necha oy talab qilinadi. Hayvonlarda ham, odamlarda ham ayrim reflekslar oxir-
oqibatda o‗ta qo‗zg‗aluvchan bo‗lib qoladi, ayniqsa, bosh va orqa miya yo‗llarining 
asosiy qismi kesilganda ayrim yengillashtiruvchi yo‗llar saqlab qolingan bo‗lsa.
Birinchi bo‗lib cho‗zilish reflekslari tiklanadi, keyinchalik asta-sekin murakkabroq 
reflekslar: bukish, antigravitasion pozali va qisman qadam tashlash reflekslari 
tegishli tartibda tiklanadi.
3. Siydik pufagi va to‗g‗ri ichakning bo‗shashini nazorat qiladigan orqa 
miyaning dumg‗aza bo‗limi reflekslari orqa miya kesilganidan so‗ng birinchi hafta 
mobaynida bo‗lmaydi, lekin ko‗p hollarda ular tiklanadi.

Download 3,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   126




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish