G. M. K. Djabbarova, Z. A. Mamatova, U. R. Yusupova, I. I. Karimova, S. O. Mirzakulov oliy nerv faoliyati va


 Asab tizimining reflektor faoliyati



Download 3,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/126
Sana25.02.2022
Hajmi3,11 Mb.
#463247
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   126
Bog'liq
fayl 1865 20210918

1.8. Asab tizimining reflektor faoliyati 
Asab faoliyatining asosiy shakli reflekslar hisoblanadi. Refleks – asab 
faoliyatining funksional birligi hisoblanadi. Fiziologik tushunchada 
refleks
– 
organizmni ichki yoki tashqi muhit ta‘sirlariga javob reaksiyasi bo‗lib, markaziy 
asab tizimi ishtirokida amalga oshiriladi. Refleksning biologik mohiyatlari 
quyidagilardan iborat: reflekslar yordamida organizmning turli qimslari o‗rtasida 
hamkorlik, uning a‘zolarini kelishilgan holda ishlashi amalga oshiriladi, ya‘ni 
muhitning o‗zgaruvchan sharoitlariga doimo moslashadigan tarzda organizmni bir 
butun, uyg‗un faoliyat ko‗rsatishiga imkoniyat yaratiladi. 
Refleks haqidagi ta’limotning tarixi.
Eramizning II asrida asab tizimini 
o‗rgangan rimlik shifokor Galen odamning harakat aktlarini bajarilishida ongning 
ishtirokini talab qiluvchi ―ixtiyoriy‖ va ongning ishtirokisiz amalga oshiriluvchi 
―ixtiyorsiz‖ shakllariga ajratgan. Buyuk fransuz mutafakkiri R.Dekart (XVI–XVII 
asrlar) ilk bor, ixtiyorsiz amalga oshiriladigan harakatlarni reflektorli tamoyili 
to‗g‗risidagi tahminni aytgan. Masalan, barmoqqa igna tiqilganda qo‗lni tortib 
olinishini u quyidagicha tushuntirgan: ta‘sir, sezuvchan asab uchlaridan miyaga 
o‗tkaziladi va undan mushaklarni boshqaruvchi asablarga uzatiladi. U, miya 
faoliyatiga, sababli qonuniyatlarga bo‗ysinuvchi mexanizm faoliyati sifatida qaragan 
va shu bilan birga, insonda ruhiy faoliyatga mas‘ul bo‗lgan nomoddiy ruh 
mavjudligini tan olgan. Dekartning dualizmi aynan shundan iboratdir. 
Dekartning, ta‘sirotchiga nisbatan organizm javob reaksiyasining tabiati 
to‗g‗risidagi tasavvuri XVII asrda chexiyalik olim I.Proxaska tomonidan 
rivojlantirilgan. U, fiziologiyaga ―refleks‖ atamasini kiritgan. Keyinchalik, XIX asrda 
asab faoliyatining reflektorli nazariyasi yaratilgan. I.M.Sechenov «Bosh miya 
reflekslari to‗g‗risida‖gi (1863) asarida ong hodisalari fiziologik qonunlarga 


42 
bo‗ysinishi va ruhiy hodisalar asosida reflektorli jarayonlar yotishini aniq asoslagan. 
Keyinchalik, 
I.P.Pavlov 
shartli 
reflekslarni 
hosil 
bo‗lishi misolida 
hayvonlarning xulq-atvori reflektorli mexanizmlarga bog‗liq ekanligini ko‗rsatib 
bergan. 

Download 3,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   126




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish