G. M. Davlyatova, O. N. To’ychiyeva, D. R. To’xtasinova

 
Tbv –
capital xarajatlarning o’z-o’zini qoplash 
muddati; 
 
Is 
–
solishtirma 
iqtisodiy 
samaradorlik 
koyeffitsiyenti. 
9 
Kqo’sh=K2 - K1 
Kqo’sh= K2 - K1

1
2
Q
Q
 
Kqo’sh –
qo’shimcha kapital qo’yilmalar, 
so’m.; 
K2, K1 –
baza va loyihalashtirilayotgan yildagi 
variantlar uchun zarur bo’lgan umumiy kapital 
xarajatlari, so’m. 
 
Nazorat uchun savollar: 
1.
Mеhnatni ilmiy tashkil qilish bo’yicha xizmatlarni tashkil etish mohiyati? 
2.
Mеhnatni tashkil qilish holatini o’rganish ahamiyati nimada? 
3.
Mеhnatni ilmiy tashkil qilish tadbirlarning iqtisodiy samaradorligi aniqlash 
ko’rsatkichlari mohiyati? 
4.
Shartli doimiy xarajatlar bo’yicha iqtisod, ish haqi bo’yicha iqtisod qanday 
aniqlanadi 
Test savollari: 
1.Mehnatni tashkil etishning psixo-fiziologik vazifalari: 
a). Xodimlarning mehnat samaradorligini barcha chora va tadbirlar bilan oshirish, 
mehnat va moddiy resurslardan eng unumli foydalanish. 
b). Xodimlarni xar tomonlama garmonik rivojlantirish, mehnatni yoqimliligini va 
uni bajarish tartiblarini takomillashtirish, xodimlar sog’ligini muxofaza qilish. 
s). Xodimlar ish o’rnini tashkil etishning soxalar, mutaxassislar va kasblar 
bo’yicha namunaviy loyixalarini ishlab chiqish. 
d). Xodimlar ish o’rnini muxofaza qilish, ularni xar tomonlama garmonik 
rivojlantirishni ta'minlash, mehnatni bajarish bosqichlarini oddiyligini oshirish. 

---

213 
2.Mehnat deganda nimani tushunasiz? 
a). Mehnat – bu ish operatsiyalarini bajarilishining usul va uslublaridir. 
b). Mehnat – bu kishilarning ma'lum bir maqsadga qaratilgan ongli faoliyatidir. 
s). Mehnat – bu faqatgina ishlab chiqarish vositalarini boshqarishdir. 
d). Mehnat – bu texnologiya jarayonidan iboratdir. 
3.Mehnatni tashkil etishning asosiy vazifalariga qanday vazifalar kiradi? 
a). Iqtisodiy, psixofiziologik, sotsial, tashkiliy. 
b). Tashkiliy, sanitariya-gigiena hamda psixofiziologik. 
s). Iqtisodiy , tashkiliy. 
d). Iqtisodiy, sotsial, tashkiliy. 
4. Mehnatni ilmiy asosda tashkil etishning iqtisodiy vazifasi deganda nimani 
tushunasiz? 
a). Ish joyini tashkil etishning soxalar, mutaxassislar va kasblar b’yicha tijorat
loyixalarini ishlab chiqarish. 
b). Mexnat samaradorligini barcha tadbirlar bilan oshirish, mehnat va moddiy 
resusrlardan unumli foydalanish, maxsulot sifatini hamda xajmini oshirish. 
s). Ish vaqti sarflarini kamaytirish, mehnatning mazmundorligini, yoqimliligini va 
uni bajarish bosqich, tartiblarini oddiyligini rivojlantirish. 
d). Xodimlarni har tomonlama garmonik rivojlantirish, mehnatning 
mazmundorligini ijodiy tashabbumkorligini rivojlantirish, mehnatni eng zarur 
hayotiy ehtiyojiga aylantirish. 
5.Malakali mehnat taqsimoti nima? 
a). Ishlab chiqarish jarayonining bosqichlariga ish turlarida va operatsiyalarga 
bo’linishi. 
b). Xodimlarning biror ishlab chiqarish funktsiyasini bajarishga aniq 
ixtisoslashgan, ya'ni, asosiy ishlarni yordamchi ishlardan ajratish. 

---

214 
s). Tayyor maxsulot chiarishga doir ishlab chiarish jarayonining qismlarga 
(operatsiyalarga) bo’linishi. 
d). Xodimlarning malakasiga asosan, texnika, texnologiyaning mavjud 
imkoniyatlaridan to’la foydalanilgan xolda ishlab chiqarish jarayonining 
bosqichlariga, operatsiyalarga bo’linishidir. 
6.Mexnat taqsimoti deganda nimani tushunasiz? 
a). Ishlab chiqarish jarayonining turlarga bo’lnishi xamda ish operatsiyalarini 
ishchilarga bo’lib berilish? 
b). Xodimlarning maxsulot ishlab chiqarish jarayonida qatnashishlariga va 
bajariladigan ishning xarakteriga ko’ra kategoriyalarga bo’linishi. 
s). Xar-xil mehnat turlarining bir-biridan ajratilishi va ijrochilarning ishlab 
chiqarishda ishtirok etishga qarab xilma-xil faoliyat bilan band bo’lishi. 
d). Ishlab chiqarish jarayonining bosqichlariga ish turlarida va operatsiyalarga 
bo’linishi.