G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

Yosh fiziologiyasi 
- flziologiyaning organizm tug‘ilishidan boshlab to inson 
umrining oxirigacha bo'lgan davr ichidagi hayotiy vazifalarini o'rganadigan 
sohasi. Yosh fiziologiyasining asoschisi 1.1. Mechnikovdir. U birinchi bo'lib 
qarish va o4lish nazariyalarini ilmiy asoslagan olim.
Jinsiy bezlar, gonadalcir-
urug'don va tuxumdonlardan iborat juft bezlar, 
ikki xil vazifani bajaradi, ya’ni birinchidan ko4payish bezlari sifatida urug4 va 
tuxum hujayralari ishlab chiqarsa. ikkinchidan endokrin bezlar sifatida jinsiy 
gormonlar ishlab chiqaradi. Urug‘don hamda tuxumdonlarda erkaklik va 
urg4ochilik jinsiy gormonlari bir vaqtda ishlab chiqariladi. Lekin ularning 
miqdori individ jinsiga qarab har xil, ya’ni erkaklarda erkaklik, ayollarda esa 
urg‘ochilik jinsiy gormonlari ziyod boiadi.
Ikkinchi signal sistemasi 
- 1932-yili alcad. I.P. Pavlov tomonidan birinchi 
bo 4lib fanga kiritilgan tushuncha, odam va hayvonlar bosh miyasining 
ishlashidagi asosiy farqlarni ajratadi. U faqat insonlargagina xos xususiyat 
bo4 lib, atrof muhitdagi voqelikni umumlashtirgan holda ifodalovchi so4zlardan 
iborat tuzilma.
Immunitet 
(lat. 
immimitas -
biron narsadan hosil bo‘lish, ajralish) - odam 
va hayvonlar organizmining biologik bir butunligini saqlash maqsadida yot 
moddalarga, organizmlarga qarshi kurashish qobiliyati. Bu holat birinchi marta 
I.I. Mechnikov tomonidan oq qon tanachalari - fagotsitlarmng yot mikroblarni 
yutib zararsizlantirish kashf qilinishi bilan asoslangan. Immunitet tabiiy 
orttirilgan, faol, kuchsiz ko4rinishlarda bo4ladi.
Insulin 
- oshqozon osti bezi Langergens orolchalaridagi hujayralar 
tomonidan qonga ishlab chiqariladigan gormon. Qondagi glyukozani zahira 
uglevod - glikogenga aylantirishda va parchalashda faol qatnashadi. Uning 
kamayishi qonda glyukoza miqdorini oshirib yuboradi (giperglikemiya) va
297
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

siydik bilan glyukoza ko4plab ajralib chiqadi (glyukozuriya). Shuningdek, 
insulinning kamayishi yog4 va oqsilning biologik sintezini ham kamaytirib 
yuboradi.