Furunkul (chipqon) — sabablari, asoratlari, tashxislash, davolash, oldini olish furunkul, chipqon

Furunkulaning nekrozi va yiringlash bosqichi — chipqon paydo bo’lishidan 3-4 kun o’tib sodir bo’ladi. U teri yuzasiga pustula ko’rinishida chiqadigan furunkul uchun odatiy bo’lgan yiringli-nekrotik o’zak shakllanishi bilan tavsiflanadi. Ushbu davr mobaynida tana haroratining 38 °C gacha ko’tarilishi, furunkul sohasida keskin seziluvchi og’riq qayd qilinadi. Intoksikatsiyaning umumiy alomatlari kuzatilishi mumkin: holsizlik, kuchsizlik, bosh og’rig’i, ishtahaning yomonlashishi. Furunkul klinik ko’rinishining eng yuqori nuqtasida uning yuzasi ochiladi. Hosil bo’lgan tuynuk orqali yiring oqadi va nekrotik o’zak chiqib ketadi. Shundan keyin infiltratsiya, shish, og’riqlar va umumiy alomatlar tez o’tib ketadi, tuzalish jarayoni boshlanadi.
Furunkulning tuzalish bosqichi — chipqon ochilishi natijasida qoldirilgan kraterlarda granulyatsion to’qima shakllanishi bilan kechadi. 3-4 kun ichida furunkul joyida chandiq hosil bo’ladi. Avvaliga u sezilarli qizil-ko’k rangda bo’ladi, so’ng asta-sekin rangsizlanib, deyarli ko’rinmas holga keladi.
Ba’zi hollarda furunkulning kechishi xira va nekrotik o’zakning hosil bo’lishisiz kechishi mumkin. Quloq suprasida furunkul paydo bo’lganda, umumiy alomatlarga chakka va jag’larga tarqaluvchi quloqdagi kuchli og’riq qo’shiladi. Ba’zida diffuz bosh og’rig’i qayd etiladi. Furunkul eshitish kanalining yopilib qolishiga sabab bo’lishi mumkin, buning natijasida eshitish qobiliyati yomonlashadi.

FURUNKUL ASORATLARI

Kasallikning sodda ko’rinishiga qaramay, hatto birgina chipqon ham jiddiy asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin. Burun-lab uchburchagi va burun bo’shlig’i kirish qismining shilliq qavatida joylashgan furunkullar eng ko’p asorat qoldiradiganlari hisoblanadi. Asoratlarni rivojlanishiga ko’pincha furunkulni siqib chiqarishga urinish, uni noto’g’ri mahalliy davolash, soqol olish vaqtida jarohatlash hissa qo’shadi.
Jarayonning lokalizatsiyasi bo’yicha furunkulning barcha asoratlari mahalliy (abstsess, karbunkul, saramas, flegmona), uzoqlashgan (limfadenit, limfangit, flebit) va umumiy (furunkuyloz, bosh miya shikastlanishi, ichki a’zolarda abstsesslar, sepsis) turlarga bo’linadi.
Mahalliy asoratlar furunkuldan ajralib chiqayotgan ajralmada patogen stafilokokklar mavjudligi va ular terining boshqa joylarini infektsiyalanishiga olib kelishi mumkinligi bilan bog’liq. Bir nechta furunkullarning birlashishi karbunkul, abstsess, yumshoq to’qimalar flegmonasi kabi kengroq yiringli teri shikastlanishlariga olib keladi. Furunkullarning ko’p sonli tabiati furunkulyoz deb baholanadi.
Infektsiyaning furunkuldan limfa tomirlari va venalarga o’tishi limfangit, limfadenit, flebit va tromboflebit rivojlanishiga olib keladi. Eng xavflisi stafilokokk infektsiyasining arteriya tomirlari orqali tarqalishi, bunda metastatik abstsesslar, pielonefrit, sepsis rivojlanishi mumkin. Yuzda lokalizatsiyalangan furunkullar araxnoidit, meningit, bosh miya abstsessi bilan asoratlanishi mumkin .