Ma’naviyat sohasida: aqidabozlik va o‘ta siyosatlashtirilgan mafkura hukmronligidan qutulish, milliy ma’naviyatni shakllantirish
Xalqaro munosabatlar sohasida: butun dunyo taraqqiyotidan ajralib qolishdan, o‘zni chetga olishdan va unga qarshi turishdan voz kechish, jahon hamjamiyatiga kirib borish va teng huquqli hamkorlikka yo‘l ochish.
Fuqarolik jamiyati va uning tushunchalari Markaziy Osiyo ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy hayotining yorqin namunasi “Avesto” muqaddas kitobida yoritilgan. 2001-yilda millat ma’naviy madaniyatining eng qadimgi manbasi “Avesto”ning 2700 yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimda O‘zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti I.A. Karimov: “ ... bu noyob asar bebaho tarixiy hujjat bo‘lib, u biz yashagan bu qadim yurtda, bu zaminda o‘zining madaniyati va boy ma’naviyatiga ega bo‘lgan buyuk davlat bo‘lganligidan, ajdodlarimizga, asrlar davomida bitmas tuganmas quch-qudrat va tayanch sifatida xizmat qilganligidan dalolat beradi” deb alohida e’tirof etgan.
2.Fuqarolik jamiyati g’oyalar evolyutsiyasi.
Markaziy Osiyo uyg‘onish davri IX-XV asrlarda davlatni boshqarish va adolatli jamiyat qurish, davlat rahbari va xizmatchilarining faoliyat darajalari tasniflari, ijtimoiy mas’uliyati mezonlarining nazariy jihatlari haqidagi g‘oyalar Abu Nasr Forobiy, Ibn Sino, Beruniy, Yusuf Xos Hojib, Nizomulmulk, Amir Temur, Alisher Navoiy va boshqalar ijodida keng tahlil qilingan.
Bu davrning yirik namoyondalaridan biri Abu Nasr Farobiy o’zining "Fozil odamlar shahri" asarida insoniyat jamiyatining vujudga kelishi va rivojlanishning muayyan tabiiy davlatga bo’lgan ehtiyojlarining paydo bo’lishini, unda adolat va ahloqning shakllanish qonuniyatlari nazariy jihatdan tasnifini yaratganligi bilan mashhurdir. Shu tariqa yaxshi davlat shakllari va unda boshqaruvning muntazam, izchil siyosiy tizimini yaratishga erishadi. Masalan, fozillar shahrining (davlat nazarda tutiladi) tarkib topishi va unda qanday ahloqiy sifatdagi shaxsning rahbar bo’lishi tasniflari bugungi demokratik jamiyat qurishning bevosita nazariy talablari bilan uyg’un keladi. Bu borada A.N.Farobiy-ularning o’zlaridan saylangan rahbar yoki boshliqlar hokimi mutloq bo’lmaydi, ular odamlar ichidan ko’tarilgan, sinalgan eng oliyjanob rahbarlikka loyiq kishilar bo’ladi. Shuning uchun bunday rahbarlar o’z saylovchilarini to’la ozodlikka chiqaradilar, Ularni tashqi dushmandan muxofaza qiladilar deb ta’kidlaydi. Davlat boshqaruvida demokratik tamoyillarni ta’minlash bilan bogliq ahloqiy qadriyatlarni tizimlashtirish, e’tiborli jihati shundaki, Farobiy qarashlaridagi “hoqimi mutloq bo’lmasligi, saylovchilar irodasi", "ozodlik" kabi fikrlari nafaqat shu davr, balki butun insoniyat madaniyatining-demokratiyani bosh g`oyasi bo’lib xizmat qiladi.
Amir Temur o’z davridagi xizmatlarining eng asosiy eng buyugi-bu uning davlat arbobi sifatida adolat g’oyalariga asoslangan milliy davlatchilik ta’limotlarining huquqiy negizlarini yaratganligi hamda uni tatbiq etib berganligidir. Shu tariqa o’z siyosiy faoliyatini shunday xulosalaydi: “har mamlakatning yaxshi kishilariga men ham yaxshilik qildim, nafsi yomonlar, buzuqlar va ahloqsiz odamlarni mamlakatimizdan quvib chiqardim. Pastkash va razil odamlarga o’zlariga loyiq ishlar topshirdim, hamda hadlaridan oshishlariga yo’l qo’ymadim".
Do'stlaringiz bilan baham: |